“Dünya çətin vəziyyətdədir. İqlim dəyişikliyinin təsirləri artıq inkar edilə bilməz hala gəlib—odlar yanır, sellər şəhərləri su altında qoyur və quraqlıqlar dünyanın ərzaq təhlükəsizliyini təhdid edir. Əvvəllər təmiz olan göy, indi tüstü ilə dolub, ekstremal hava hadisələri cəmiyyətləri dağıdır və ekosistemlər iqlim təsirlərindən həddindən artıq zorlanır, bunların hamısı təcili qlobal tədbir tələb edir”
Bunu Moderator.az-a açıqlamasında pakistanlı fəal Qeysər Nəvvab deyib.
Onun sözlərinə görə, illərdir ki, ABŞ beynəlxalq iqlim tədbirlərinin önündə dayanırdı. Lakin son siyasi dəyişikliklər nəticəsində bu məsuliyyət indi Çinin üzərinə düşüb və Çin, digər iqtisadiyyatlarla birlikdə, liderlik boşluğunu doldurmaq üçün addımlar atmağa başlayıb:
“2017-ci ildə ABŞ Prezidenti Donald Tramp, Paris Razılaşmasından çıxmaq barədə tarixi qərar verdi və bu, ölkənin iqlim liderliyindən geri çəkilməsinin işarəsi oldu. Trampın arqumenti açıq idi: Paris Razılaşması kimi beynəlxalq müqavilələr, qlobal temperatur artımını məhdudlaşdırmağı məqsəd qoyan bu razılaşmalar, ABŞ iqtisadiyyatına, xüsusilə fosil yanacaq sənayesinə çox böyük yük gətirirdi. Onun administrasiyası "İlk ABŞ" siyasətini müdafiə edərək, enerji müstəqilliyini və iqtisadi inkişafı ətraf mühit məsələlərindən üstün tutdu. Trampın rəhbərliyi altında ABŞ, çoxsaylı ətraf mühit qoruma tədbirlərini geri çəkdi və bu da fosil yanacaq istehsalının və emissiyalarının artmasına yol açdı. Prezident Biyden 2021-ci ildə Paris Razılaşmasına yenidən qoşulmağa qərar verdi, ABŞ-ın istixana qazlarının emissiyalarını azaltmağa və iqlim dəyişikliyi ilə bağlı beynəlxalq əməkdaşlığı təşviq etməyə söz verdi. Lakin, dünya ABŞ rəhbərliyində iddialı iqlim tədbirlərinə hazırlaşarkən, Prezident Trampın geri dönməsi bu irəliləyişi geriyə atdı. Onun ilk iş günü, Tramp, "İlk ABŞ" yanaşmasını bir daha təsdiqlədi. Fosil yanacaq istehsalı və tənzimləmə azaldılması üzərində fokuslanan administrasiyanın, "Qaz, körpü, qaz" kimi şüarları, ABŞ-ın planetin gələcəyinə olan bağlılığını yenidən müzakirə mövzusu etdi”.
Q.Nəvvab deyir ki, 2025-ci ilin yanvarında Tramp, Paris Razılaşmasından çıxmaq üçün rəsmi bir icra əmrini verdi:
“Bu addım, Amerika'nın qlobal səhnədəki rolu haqqında yenidən mübahisələrə səbəb oldu və beynəlxalq iqlim razılaşmalarının effektivliyini daha da narahat etdi. Lakin, ABŞ özünün xarici siyasətində geri çəkildikcə, Çin iqlim tədbirlərinin təcili olduğunu qəbul etməyə davam edib—yalnız özünün deyil, planetin gələcəyi üçün də. 2020-ci ildə Çin 2060-cı ilə qədər karbon neytrallığına nail olmağı və 2030-cu ilə qədər emissiyaların pik həddinə çatdırılması ilə bağlı tarixi bir öhdəlik götürdü. Bu vizyon, Çinin iqlim siyasətinin təməlini təşkil etdi. Çin, böyüyən bərpa olunan enerji qabiliyyəti ilə, günəş və külək enerjisi istehsalında qlobal liderə çevrildi. Ölkə həmçinin elektrikli avtomobil (EV) istehsalı və infrastrukturunun öncüsü olub, nəqliyyat sektorundan gələn emissiyaların azalmasına kömək edir. Məsələn, 2024-cü ilin iyun ayında, Çinin cənubundakı Shenzhen şəhərində 1,08 milyon yeni enerji avtomobili var idi və bu avtomobillərin satışda olan yeni avtomobillərin 77,4 faizini təşkil edirdi. Çinin daxili iqlim məqsədlərinə əlavə olaraq, Çin, Kəmər və Yol İnkişafı (BRİ) təşəbbüsünə davamlı inkişafı daxil edib və inkişaf edən ölkələrdə iqlim böhranını yüngülləşdirmək üçün təmiz enerji infrastrukturu, yaşıl şəhər planlaşdırma və tullantılardan enerjiyə layihələrinə sərmayə yatırır. Yaşıl BRİ, Çinin qlobal infrastrukturun davamlı modelə çevrilməsi üçün daha geniş vizyonunun əsasını təşkil edir. Bu təşəbbüs, keçmişdə karbon intensivli yolları təkrarlamadan iqtisadiyyatlarını müasirləşdirmək istəyən ölkələrə aşağı karbonlu inkişaf həlləri təklif edir. Çinin iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədəki səyləri, Afrikada günəş enerji stansiyaları inşa etməkdən Cənubi Asiyada elektrikli avtobuslar istehsal etməyə qədər açıq şəkildə görünür”.
“Çinin Paris Razılaşmasına olan bağlılığı, onun iqlim diplomatiyasındakı mövqeyini gücləndirib. Beynəlxalq zirvə görüşlərində, məsələn, COP29-da Çin, daha güclü iqlim öhdəlikləri üçün dünya ölkələrini çağıran mühüm bir səs olub. Çinin karbon neytrallığına gedən yolu, ölkənin geniş enerji tələbinin iqlim hədəflərinə çatmaq üçün əhəmiyyətli bir əngəl yaratdığını göstərir. 2023-cü ilə qədər, kömür, Çinin ümumi əsas enerji istehlakının 55,3 faizini təşkil edirdi ki, bu da on il əvvəlkindən 12,1 faiz azdır. Buna baxmayaraq, Çin, bərpa olunan enerji texnologiyalarına, elektrikli avtomobillərə və karbon tutma həllərinə böyük sərmayələr qoyub, bunlar hamısı uzunmüddətli sıfır karbonlu gələcəyə doğru irəliləməyə kömək edir. İqlim dəyişikliyi bir partiya məsələsi deyil, qlobal bir məsələdir. Bu gün verilən qərarlar, gələcək nəsillərin taleyini müəyyən edəcək. ABŞ geri çəkildikcə, dünya, Çinin liderlik etməyə davam etməsi üçün güvənməlidir”,-deyə pakistanlı fəal əlavə edib.
Mehin Mehmanqızı
