Bu gün AzÉrbaycan hÉrb tarixinin aÄır mÉqamlarla dolu bir sÉhifÉsindÉn 17 il ötür.
Adalet.az xÉbÉr verir ki, 4 mart 2008-ci il gecÉ saatlarında ErmÉnistan vÉ AzÉrbaycan arasında baÅ vermiÅ toqquÅma tarixÉ AÄdÉrÉ toqquÅması vÉ ya TÉrtÉr hÉrbi tÉxribatı adı ilÉ düÅdü. KeçmiÅ AÄdÉrÉ (Mardakert) rayonunun Göyarx kÉndi ( (xÉritÉdÉ Levonarx gedir) yaxınlıÄında ermÉnilÉrin kÉÅfiyyat-diversiya qrupu ordumuzun üzbÉüz mövqelÉrini ÉlÉ keçirmÉyÉ cÉhd göstÉrdi.
1994-cü ildÉ ErmÉnistanla AzÉrbaycan arasında imzalanan atÉÅkÉs müqavilÉsindÉn sonra müxtÉlif miqyaslı bir çox qarÅılıqlı hücumlar baÅ vermiÅdi. Bunlardan Én böyüyü 2008-ci ildÉ ErmÉnistanda keçirilÉn prezident seçkilÉrindÉn dÉrhal sonra AÄdÉrÉdÉ baÅ verdi. AzÉrbaycanın verdiyi açıqlamaya görÉ, ErmÉnistan diqqÉti ErmÉnistandakı prezident seçkilÉrindÉn sonra martın 1-dÉ baÅ vermiÅ insan haqları pozuntularından yayındırmaq üçün atÉÅkÉsi pozmaqla baÅqa sÉmtÉ yönlÉndirib.
ErmÉnistanın verdiyi açıqlamaya görÉ, ErmÉnistanda seçkilÉrdÉn sonrakı daxili qarıÅıqlıÄı bir fürsÉt olaraq görÉn AzÉrbaycan, AÄdÉrÉ bölgÉsinÉ aÄır toplardan istifadÉ edÉrÉk gecÉ ÉmÉliyyatı hÉyata keçirdi.
ErmÉnistan MüdafiÉ Nazirliyi gecÉ yarısı bir açıqlama verÉrÉk AÄdÉrÉ bölgÉsinin tÉmas xÉttinin 3-4 saat ÉrzindÉ AzÉrbaycanın nÉzarÉtindÉ olduÄunu elan etdi vÉ davam edÉn qarÅıdurmalardan sonra bölgÉdÉ nÉzarÉtin bÉrpa edildiyini bildirdi. DöyüÅ tÉxminÉn 15-00-dÉk davam etdi.
ToqquÅmadakı mübahisÉli mÉqamlar
1-ci mübahisÉli mÉqam: ErmÉnistan Xarici Ä°ÅlÉr Nazirliyi vÉ MüdafiÉ Nazirliyinin mÉnbÉlÉrinÉ görÉ, münaqiÅÉ nÉticÉsindÉ 2 ermÉni ÉsgÉri yaralandı vÉ 8 AzÉrbaycan ÉsgÉri öldürüldü. ErmÉnistanın o zamankı prezidenti Robert Koçaryan da insident zamanı 2 hÉrbçisinin yaralanmasını tÉsdiqlÉÅmiÅdi:“HÉrbçilÉrimizdÉn 1-i ÉlindÉn güllÉ yarası alıb, digÉri isÉ minaya düÅÉrÉk ayaÄını itirib. DüÅünürÉm ki, biz insidenti unuda vÉ tÉmas xÉttindÉ sakitliyi bÉrpa edÉ bilÉrik”.
TÉbii ki, KöçÉryan kimi avantürist, qisasçı, Åovinist birinin sözlÉrinÉ inanmaqda düzgün deyil. Amma ErmÉnistan da balaca bir yerdi. BelÉ bir insidentlÉ baÄlı itkilÉri gizlÉtmÉk dÉ mümkün deyildi. 12 ermÉni ÉsgÉrin mÉhv edildiyini bir müddÉt sonra Ä°rÉvandakı rÉsmi dairÉlÉr tÉsdiqlÉmÉk mÉcburiyyÉtindÉ qaldı. Çünki buna qÉdÉr Rusiyanın “Rossiya-24” telekanalı ermÉnilÉrin 12 hÉrbi qulluqçusunu itirmÉsi haqqında ilk xÉbÉrlÉri dünyaya çatdırdı.
DigÉr tÉrÉfdÉn, AzÉrbaycan MüdafiÉ Nazirliyi, ölkÉdÉki qurumlara mÉlumat verdi ki, ErmÉnistandakı seçkilÉrdÉn sonra (1 mart parlament qırÄını) gündÉmi dÉyiÅdirmÉyÉ çalıÅan ermÉni tÉrÉfi, AzÉrbaycan ilÉ sÉrhÉd bölgÉsinÉ hücum etdi vÉ baÅlayan qarÅıdurmada 4 azÉrbaycanlı ÉsgÉr Ä°smayılov BÉhruz Arzu oÄlu (1988-ci il tÉvÉllüdlü, ÅÉki), Qasımov Yusif Oruc oÄlu (1988-ci il tÉvÉllüdlü, ÅÉki), Tusayev NemÉt HÉbibbulla oÄlu (1988-ci il tÉvÉllüdlü, Zaqatala) vÉ Ceyhun BahÉddin oÄlu SÉfÉrov (1978-ci il, Bakı) ÅÉhid oldu vÉ 12 ermÉni ÉsgÉri öldürüldü. Amma...HÉmin gün BeynÉlxalq Qırmızı Xaç tÉÅkilatı isÉ ErmÉnistan silahlı qüvvÉlÉrinin nÉzarÉt etdiyi ÉrazidÉn 5 AzÉrbaycan ÉsgÉrinin cÉsÉdini götürüb AzÉrbaycan tÉrÉfinÉ tÉhvil verdi. Xatırladım ki, ermÉnilÉr 8 AzÉrbaycan ÉsgÉrinin öldürüldüyünü iddia edirdilÉr.
2-ci mübahisÉli mÉqam: Bu toqquÅmanı ermÉni tÉrÉfi dÉ, AzÉrbaycan tÉrÉfi dÉ öz qÉlÉsi kimi qeyd etdi. Amma hÉmin toqquÅma zamanı düÅmÉndÉn 1 sm –dÉ torpaq alınmamıÅdı. ErmÉnilÉr isÉ 1993-1994-cü illÉrdÉ zÉbt etdiklÉri ÉrazilÉrdÉn 1 sm -dÉ geri çÉkilmÉdi, üstÉlik hÉmin postlarda daha da möhkÉmlÉndilÉr.
3-cü mübahisÉli mÉqam: DöyüÅÉ baÅçılıq edÉn komandanlar: Qondarma Artsaxın müdafiÉ naziri Movses Akopyan (1965-ci ildÉ DQR , XocavÉnd (Martun ) rayonunun Çartar kÉndindÉ anadan olub .) vÉ bizdÉn isÉ Silahlı QüvvÉlÉrin BaÅ QÉrargah rÉisi NÉcmÉddin Sadıqov idi.
Bu qarÅıdurmadan sonra Rusiya vÉ ABÅ Xarici Ä°ÅlÉr Nazirliyi tÉrÉflÉri atÉÅkÉs qaydalarına riayÉt etmÉlÉri barÉdÉ xÉbÉrdar etdi, ErmÉnistan vÉ AzÉrbaycan arasında vasitÉçilik edÉn ATÆT-in Minsk qrupu isÉ münaqiÅÉni pislÉdi.
NÉcmÉddin Sadıqov amili vÉ döyüÅün ugursuzluq "qanunauyÄunluÄu" - general -mayorun iddiaları
Yeri gÉlmiÅkÉn, ötÉn il MüdafiÉ Nazirinin sabiq müavini, HÉrbi Hava QüvvÉlÉri vÉ Hava Hücumundan MüdafiÉ QoÅunlarının sabiq komandanı general-mayor Altay Mehdiyev NÉcmÉddin Sadıqovla baÄlı sensasion mÉlumatlar yaydı: Æn uÄurlu ÉmÉliyyatlarımızdan biri dÉ, 2003-cü ildÉ rÉhbÉrliym altında, düÅmÉnin nÉzarÉti altında olan Buzqov daÄı--Havuç kÉndi arasında 70 kv.km yaxın ÉrazidÉ yerlÉÅÉn bütün strateji hündürlüklÉri azad etmÉyimiz olmuÅdur.
DÉhÅÉtlisi ondan ibarÉtdir ki, keçirdiyim döyüÅ ÉmÉliyyatlarının Én qızÄın vaxtında yeni azad etdiyimiz Buzqov daÄında ÉmÉliyyatı idarÉ edÉrkÉn, o zaman BaÅ qÉrÉrgah rÉisi vÉzifÉsindÉ olan general Sadıqov N. mÉnimlÉ mobil telefonla ÉlaqÉ saxlayaraq, taktiki vÉziyyÉtlÉ maraqlanmadan, araÅdırmadan, çox acıqlı vÉ qÉzzÉbli bir tÉrzdÉ :
- Siz haradasınıız ? NÉ ilÉ mÉÅÄulsunuz ?
- Ön xÉtdÉ ! MüdafiÉ xÉttini möhkÉmlÉndirmÉklÉ !
- Hansı müdafiÉ xÉttini möhkÉmlÉndirmÉklÉ ? Bu dÉqiqÉ ErmÉnistanın BaÅ qÉrÉrgah rÉisi Arutunyan mÉnimlÉ ÉlaqÉ saxlayıb bildirdi ki, siz hücuma keçib "torpaqlarını" zÉbt etmisiniz.
Yerevanda prezident aparatı qarÅısında mitinq keçırılır. MÉn sizÉ Émr edirÉm -- TÉcili olaraq ÉvvÉlki mövqelÉrimizÉ qayıdın.
- OLDU ! - sözünü, 1974 - cü ildÉn hÉrbi xidmÉtdÉ olduÄum bütün müddÉt ÉrzindÉ söylÉdiyim qÉdÉr ürÉkdÉn, böyük bir sevinc hissi, yüksÉk templÉ söylÉmÉmiÅdim. Lakin onun "ÉmrinÉ" mÉhÉl qoymadan Çox UÄurlu döyüÅ ÉmÉliyyatlarına rÉhbÉrliyÉ davam etdim”.
General baÅqa bir statunda isÉ bunları yazırdı: BelÉ ki, 1993-cü ilin dekabr vÉ 1994-cü ilin yanvar aylarında TÉrtÉr istiqamÉtindÉ briqada komandiri vÉzifÉsindÉ xidmÉt edÉrkÉn, MüdafiÉ NazirliyindÉn xÉbÉrsiz, öz qÉrarımla, bir neçÉ kÉndi azad etdiyimÉ görÉ general Sadıqov yanvar ayının 27 dÉ general Vasyak vÉ iki polkovniklÉ TÉrtÉrÉ gÉlÉrÉk mÉni briqada komandiri vÉzifÉsindÉn uzaqlaÅdırdı, azad etdiyimiz torpaqları isÉ qısa bir zamanda düÅmÉnÉ tÉhvil verdilÉr”.
Qeyd edÉk ki, atÉÅkÉs dövründÉ mÉhz bu toqquÅmadan sonra AÄdamda hÉrbi tÉxribatlar (2009), Çaylı döyüÅü (2010), ermÉni helikopterinin vurulması (2014), Avqust döyüÅlÉri (2014), OdundaÄ ÉmÉliyyatı (2016-cı il yanvarın 25-26), Aprel döyüÅlÉri (2016), Alxanlı faciÉsi (2017), Günnüt ÉmÉliyyatı (2018), Tovuz döyüÅlÉri (2020) baÅ verdi.
P.S. 1979–1992-ci illÉrdÉ SSRÄ° Silahlı QüvvÉlÉri tÉrkibindÉ taqım komandiri, bölük komandiri, tabor komandiri, alay komandirinin müavini vÉzifÉlÉrindÉ xidmÉt edÉn AzÉrbaycanlayaxındanuzaqdanheç bir ÉlaqÉsiolmayan, ammamÉlumolmayansÉbÉblÉrdÉn 1 fevral 1992-ciildÉ AzÉrbaycanOrdusunagÉlÉnNÉcmÉddin Sadıkov burda “ildırım sürÉti” ilÉ irÉlilÉmÉyÉ baÅladı.BelÉ ki, 1992-ci ildÉn AzÉrbaycan Respublikası Silahlı QüvvÉlÉrindÉ briqada komandiri, korpus komandiri, CÉbhÉ komandanının birinci müavini — CÉbhÉnin SÉhra Ä°darÉetmÉ QÉrargahının rÉisi vÉzifÉlÉrindÉ çalıÅdı. 2 noyabr 1993 – 28 yanvar 2021-ci ilÉ qÉdÉr isÉ AzÉrbaycan Respublikası müdafiÉ nazirinin birinci müavini — AzÉrbaycan Ordusunun BaÅ QÉrargah rÉisi vÉzifÉlÉrindÉ ürÉyi istÉdiyi kimi fÉaliyyÉt göstÉrdi. Bütün xidmÉtlÉri nÉzÉrÉ alınaraq N. Sadıkov general-polkovnik rütbÉsinÉ layiq görülüb. Hazırda isÉ vÉzifÉsindÉn azad olunaraq ehtiyata buraxıldıÄı açıqlanıb.
ÆntiqÉ RÉÅid