Bu gün Azərbaycan hərb tarixinin ağır məqamlarla dolu bir səhifəsindən 17 il ötür.

Adalet.az xəbər verir ki, 4 mart 2008-ci il gecə saatlarında Ermənistan və Azərbaycan arasında baş vermiş toqquşma tarixə Ağdərə toqquşması və ya Tərtər hərbi təxribatı adı ilə düşdü. Keçmiş Ağdərə (Mardakert) rayonunun Göyarx kəndi ( (xəritədə Levonarx gedir) yaxınlığında ermənilərin kəşfiyyat-diversiya qrupu ordumuzun üzbəüz mövqelərini ələ keçirməyə cəhd göstərdi.
1994-cü ildə Ermənistanla Azərbaycan arasında imzalanan atəşkəs müqaviləsindən sonra müxtəlif miqyaslı bir çox qarşılıqlı hücumlar   baş vermişdi. Bunlardan ən böyüyü 2008-ci ildə Ermənistanda keçirilən prezident seçkilərindən dərhal sonra Ağdərədə baş verdi. Azərbaycanın verdiyi açıqlamaya görə, Ermənistan diqqəti Ermənistandakı prezident seçkilərindən sonra martın 1-də baş vermiş insan haqları pozuntularından yayındırmaq üçün atəşkəsi pozmaqla başqa səmtə yönləndirib.  

Ermənistanın verdiyi açıqlamaya görə, Ermənistanda seçkilərdən sonrakı daxili qarışıqlığı bir fürsət olaraq görən Azərbaycan, Ağdərə bölgəsinə ağır toplardan istifadə edərək gecə əməliyyatı həyata keçirdi.

Ermənistan Müdafiə Nazirliyi gecə yarısı bir açıqlama verərək Ağdərə bölgəsinin təmas xəttinin 3-4 saat ərzində Azərbaycanın nəzarətində olduğunu elan etdi və davam edən qarşıdurmalardan sonra bölgədə nəzarətin bərpa edildiyini bildirdi. Döyüş təxminən 15-00-dək davam etdi.

Toqquşmadakı mübahisəli məqamlar

1-ci mübahisəli məqam: Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi və Müdafiə Nazirliyinin mənbələrinə görə, münaqişə nəticəsində 2 erməni əsgəri yaralandı və 8 Azərbaycan əsgəri öldürüldü. Ermənistanın o zamankı prezidenti Robert Koçaryan da insident zamanı 2 hərbçisinin yaralanmasını təsdiqləşmişdi:“Hərbçilərimizdən 1-i əlindən güllə yarası alıb, digəri isə minaya düşərək ayağını itirib. Düşünürəm ki, biz insidenti unuda və təmas xəttində sakitliyi bərpa edə bilərik”.

Təbii ki, Köçəryan kimi avantürist, qisasçı, şovinist birinin sözlərinə inanmaqda düzgün deyil. Amma Ermənistan da balaca bir yerdi. Belə bir insidentlə bağlı itkiləri gizlətmək də mümkün deyildi. 12 erməni əsgərin məhv edildiyini bir müddət sonra Ä°rəvandakı rəsmi dairələr təsdiqləmək məcburiyyətində qaldı. Çünki buna qədər Rusiyanın “Rossiya-24” telekanalı ermənilərin 12 hərbi qulluqçusunu itirməsi haqqında ilk xəbərləri dünyaya çatdırdı.

Digər tərəfdən, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi, ölkədəki qurumlara məlumat verdi ki, Ermənistandakı seçkilərdən sonra (1 mart parlament qırğını) gündəmi dəyişdirməyə çalışan erməni tərəfi, Azərbaycan ilə sərhəd bölgəsinə hücum etdi və başlayan qarşıdurmada 4 azərbaycanlı əsgər Ä°smayılov Bəhruz Arzu oğlu (1988-ci il təvəllüdlü, Şəki), Qasımov Yusif Oruc oğlu (1988-ci il təvəllüdlü, Şəki), Tusayev Nemət Həbibbulla oğlu (1988-ci il təvəllüdlü, Zaqatala) və Ceyhun Bahəddin oğlu Səfərov (1978-ci il, Bakı) şəhid oldu və 12 erməni əsgəri öldürüldü. Amma...Həmin gün Beynəlxalq Qırmızı Xaç təşkilatı isə Ermənistan silahlı qüvvələrinin nəzarət etdiyi ərazidən 5 Azərbaycan əsgərinin cəsədini götürüb Azərbaycan tərəfinə təhvil verdi. Xatırladım ki, ermənilər 8 Azərbaycan əsgərinin öldürüldüyünü iddia edirdilər.

2-ci mübahisəli məqam: Bu toqquşmanı erməni tərəfi də, Azərbaycan tərəfi də öz qələsi kimi qeyd etdi. Amma həmin toqquşma zamanı düşməndən 1 sm –də torpaq alınmamışdı. Ermənilər isə 1993-1994-cü illərdə zəbt etdikləri ərazilərdən 1 sm -də geri çəkilmədi, üstəlik həmin postlarda daha da möhkəmləndilər.

3-cü mübahisəli məqam: Döyüşə başçılıq edən komandanlar: Qondarma Artsaxın müdafiə naziri Movses Akopyan (1965-ci ildə DQR , Xocavənd (Martun ) rayonunun Çartar kəndində anadan olub .) və bizdən isə Silahlı Qüvvələrin Baş Qərargah rəisi Nəcməddin Sadıqov idi.
Bu qarşıdurmadan sonra Rusiya və ABŞ Xarici İşlər Nazirliyi tərəfləri atəşkəs qaydalarına riayət etmələri barədə xəbərdar etdi, Ermənistan və Azərbaycan arasında vasitəçilik edən ATƏT-in Minsk qrupu isə münaqişəni pislədi.

Nəcməddin Sadıqov amili və döyüşün ugursuzluq "qanunauyğunluğu" - general -mayorun iddiaları

Yeri gəlmişkən, ötən il Müdafiə Nazirinin sabiq müavini, Hərbi Hava Qüvvələri və Hava Hücumundan Müdafiə Qoşunlarının sabiq komandanı general-mayor Altay Mehdiyev Nəcməddin Sadıqovla bağlı sensasion məlumatlar yaydı: Ən uğurlu əməliyyatlarımızdan biri də, 2003-cü ildə rəhbərliym altında, düşmənin nəzarəti altında olan Buzqov dağı--Havuç kəndi arasında 70 kv.km yaxın ərazidə yerləşən bütün strateji hündürlükləri azad etməyimiz olmuşdur.

Dəhşətlisi ondan ibarətdir ki, keçirdiyim döyüş əməliyyatlarının ən qızğın vaxtında yeni azad etdiyimiz Buzqov dağında əməliyyatı idarə edərkən, o zaman Baş qərərgah rəisi vəzifəsində olan general Sadıqov N. mənimlə mobil telefonla əlaqə saxlayaraq, taktiki vəziyyətlə maraqlanmadan, araşdırmadan, çox acıqlı və qəzzəbli bir tərzdə :
- Siz haradasınıız ? Nə ilə məşğulsunuz ?

- Ön xətdə ! Müdafiə xəttini möhkəmləndirməklə !

- Hansı müdafiə xəttini möhkəmləndirməklə ? Bu dəqiqə Ermənistanın Baş qərərgah rəisi Arutunyan mənimlə əlaqə saxlayıb bildirdi ki, siz hücuma keçib "torpaqlarını" zəbt etmisiniz.

Yerevanda prezident aparatı qarşısında mitinq keçırılır. Mən sizə əmr edirəm -- Təcili olaraq əvvəlki mövqelərimizə qayıdın.

- OLDU ! - sözünü, 1974 - cü ildən hərbi xidmətdə olduğum bütün müddət ərzində söylədiyim qədər ürəkdən, böyük bir sevinc hissi, yüksək templə söyləməmişdim. Lakin onun "əmrinə" məhəl qoymadan Çox Uğurlu döyüş əməliyyatlarına rəhbərliyə davam etdim”.
General başqa bir statunda isə bunları yazırdı: Belə ki, 1993-cü ilin dekabr və 1994-cü ilin yanvar aylarında Tərtər istiqamətində briqada komandiri vəzifəsində xidmət edərkən, Müdafiə Nazirliyindən xəbərsiz, öz qərarımla, bir neçə kəndi azad etdiyimə görə general Sadıqov yanvar ayının 27 də general Vasyak və iki polkovniklə Tərtərə gələrək məni briqada komandiri vəzifəsindən uzaqlaşdırdı, azad etdiyimiz torpaqları isə qısa bir zamanda düşmənə təhvil verdilər”.

Qeyd edək ki, atəşkəs dövründə məhz bu toqquşmadan sonra Ağdamda hərbi təxribatlar (2009), Çaylı döyüşü (2010), erməni helikopterinin vurulması (2014), Avqust döyüşləri (2014), Odundağ əməliyyatı (2016-cı il yanvarın 25-26), Aprel döyüşləri (2016), Alxanlı faciəsi (2017), Günnüt əməliyyatı (2018), Tovuz döyüşləri (2020) baş verdi.

P.S. 1979–1992-ci illərdə SSRÄ° Silahlı Qüvvələri tərkibində taqım komandiri, bölük komandiri, tabor komandiri, alay komandirinin müavini vəzifələrində xidmət edən Azərbaycanlayaxındanuzaqdanheç bir É™laqəsiolmayan, ammaməlumolmayansəbəblərdən   1 fevral 1992-ciildə AzərbaycanOrdusunagələnNəcməddin Sadıkov burda “ildırım sürəti” ilə irəliləməyə başladı.Belə ki, 1992-ci ildən Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrində briqada komandiri, korpus komandiri, Cəbhə komandanının birinci müavini — Cəbhənin Səhra Ä°darəetmə Qərargahının rəisi vəzifələrində çalışdı. 2 noyabr 1993 – 28 yanvar 2021-ci ilə qədər isə Azərbaycan Respublikası müdafiə nazirinin birinci müavini — Azərbaycan Ordusunun Baş Qərargah rəisi vəzifələrində ürəyi istədiyi kimi fəaliyyət göstərdi. Bütün xidmətləri nəzərə alınaraq N. Sadıkov general-polkovnik rütbəsinə layiq görülüb. Hazırda isə vəzifəsindən azad olunaraq ehtiyata buraxıldığı açıqlanıb.

Əntiqə Rəşid