ABŞ və Macarıstandan olan beynəlxalq alimlər qrupu planetar səthlərin öyrənilməsi üçün yeni yanaşma işləyib hazırlayıblar. Yerdə, Marsda və hər hansı digər qayalıq aləmlərdə nasazlıqların müəyyən nümunələrə uyğun olduğunu aşkar etdilər. Bu nümunələr planetlərdə suyun və bəlkə də həyatın olub olmadığını müəyyən etməyə kömək edə bilər. Tədqiqat Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) elmi jurnalında dərc olunub.
Komanda tapdı ki, təbiət tamamilə fərqli şəraitdə eyni həndəsi naxışlara üstünlük verir - istər buz, qaya və ya palçıq.
"Biz müəyyən ardıcıllıq gözləyirdik, lakin planetlərin səthlərinin proqnozlaşdırıla bilən çat həndəsələrinə uyğunlaşma dərəcəsi təəccüblü idi" dedi ekspertlər.
Tədqiqatçılar riyazi modelin köməyi ilə onları təhlil edərək ikiölçülü çat şəbəkələrinə diqqət yetiriblər. Onlar çatları üç növə böldülər: T formalı, X formalı və Y formalı.
Kərpic divarına bənzəyən T şəkilli birləşmələr ən çox yayılmışdır və hər yerdə rast gəlinir. Çatların sağalması ilə əlaqəli X formalı oynaqlar indiyədək yalnız Avropada tapılıb. Pətək naxışlarını meydana gətirən Y formalı birləşmələr yaş-quru dövrlər və ya həddindən artıq temperatur üçün xarakterikdir.
Alimlər planetlərin səthindəki çatların təkamülünü "plyonkanı geri çəkməyə" və yenidən qurmağa imkan verən model hazırlayıblar. Bu model artıq Yer, Mars, Venera və Avropadakı çatlar haqqında məlumatlarla təsdiqlənib.
Tədqiqatçılar ümid edirlər ki, onların metodu suyun mövcud ola biləcəyi yerləri axtarmaq üçün istifadə olunacaq. Məsələn, Marsda altıbucaqlı naxışların kəşfi təkrarlanan islanma və qurutma dövrlərini göstərə bilər.
