jpg-1741684132.jpg)
DemÉli, QarabaÄ müharibÉsindÉn ÉvvÉl BaÅ QÉrvÉnd kÉndi inzibati ÉrazisinÉ AyaqqÉrvÉnd , Orta QÉrvÉnd, Åıxlar vÉ BaÅ QÉrvÉnd kÉndlÉri daxil idi. Sovet rejiminin göstÉri mÉqsÉdli planına ÉsasÉn yol kÉnarında olduÄu üçün BaÅ QÉrvÉnd yaxÅı inkiÅaf etmiÅdi. KÉnddÉ Én müasir standartlara uyÄun 2 mÉrtÉbÉli mÉktÉb, peÅÉ yönümlü istehsalat mÉktÉbi, ikimÉrtÉbÉli xÉstÉxana, 1941-45-in Én müasir tipli abidÉ kompleksi, 2 mÉrtÉbÉli alternativi AÄdamda belÉ olmayan çox prinsipli , dÉbdÉbÉli mÉdÉniyyÉt evi, kolxoz idarÉ binası, 2 uÅaq baxçası, 3-4 kafe, yemÉkxana tipli mÉiÅÉt obyektlÉri vÉ digÉr xidmÉt obyektlÉri dÉ vrdı. (bura 10-a yaxın maÄaza, aptek, bÉrbÉrxana, ayaqqabı tÉmiri, dÉrzilik, avtomobil tÉmiri vÉ s xidmÉtlÉr dÉ daxil idi ).
ÜstÉlik, yolun kÉnarında, kÉndin girÉcÉyindÉ bütün QarabaÄda tayı-bÉrabÉri olmayan "GünbÉz” adlı bir restoran, Xaçın çayının sahilindÉ isÉ 1 ÉdÉd restoran-otel fÉaliyyÉt göstÉrirdi. Yolların kÉnarına ÉkilÉn meyvÉ aÄacları , gül kolları isÉ bir ayrı alÉm idi. ÜmumiyyÉtlÉ kÉnd elÉ qurulmuÅdu ki, AÄdama ilk dÉfÉ sÉfÉr edÉnlÉr yolun üstündÉki BaÅ QÉrvÉnddÉn keçÉndÉ elÉ düÅünürdülÉr ki, artıq AÄdam ÅÉhÉrinÉ daxil olublar.
Ä°ndi keçÉk, Åıxlar kÉndinÉ! KÉnd BÉrdÉdÉn gÉlÉndÉ sol tÉrÉfÉ dönÉndÉn sonra, bir az içÉridÉ yerlÉÅirdi. YÉni, kÉnd yol kÉnarında olmadıÄı üçün sovet hökümÉtinin layiqli namizÉdi , kolxoz sÉdri Xuraman Abbasova Åıxlara elÉ dÉ ürÉk yandırmazdı, nÉ dÉ olmasa Ésas yoldan kÉnarda yerlÉÅirdi vÉ baxmayaraq ki, Éhalisi elÉ BaÅ QÉrvÉndin Éhalisi qÉdÉr idi. KÉndin mÉdÉniyyÉt klubu da yaxÅı vÉziyyÉtdÉ deyildi, 10 illik mÉktÉbi, uÅaq baxçasıda eyni vÉziyyÉtdÉ idi. Orta QÉrvÉnd vÉ Ayaq QÉrvÉnddÉki inkiÅafdan isÉ danıÅmaÄına dÉymÉzdi. HÉr kÉnddÉ bir maÄazadan baÅqa heç bir mÉiÅÉt xidmÉti obyekti yox idi. Ayaq QÉrvÉnddÉ uÅaqlar ancaq 4-cü sinfÉ qÉdÉr dÉrs ala bilÉrdilÉr vÉ artıq 5-ci sinfi oxumaq üçün bu kÉnddÉn Én azı 10 km mÉsafÉdÉ yerlÉÅÉn Åıxlar kÉnd mÉktÉbinÉ getmÉk mÉcburiyyÉtindÉ idilÉr. Eyni olayı Orta QÉrvÉndin uÅaqları da yaÅayırdılar.
BaÅ QÉrvÉnd vÉ Åıxlar kÉndlÉri iÅÄala mÉruz qalandan sonra da bu kÉndlÉrdÉ yenÉ inkiÅaf baÅ vermÉdi. Bu dÉfÉ dÉ kÉnd yenÉ ÉldÉn-ayaqdan uzaq bir yer olaraq qaldı.
Sovet adÉt-ÉnÉnÉsinin bir çoxundan qurtula bilmÉyÉn AzÉrbaycanın bu tip kÉndlÉrindÉ Éhali artıq yaÅamaÄı özünÉ rÉva görmür. Baxımsızlıq problemlÉri olduÄu kimi bu gün dÉ saxlayır.
ProblemÉ statistik yanaÅma, gülmÉli "çözüm"
DünÉn “XÉzÉr XÉbÉr”dÉ AzÉrbaycanda kiçik kÉndlÉrin birlÉÅdirilÉ bilÉcÉyi ilÉ baÄlı bir süjet diqqÉtimi çÉkdi. DövlÉt Statistika KomitÉsinin mÉlumatına görÉ, AzÉrbaycanda ötÉn il 4244 kÉnd yaÅayıŠmÉntÉqÉsi olub. KÉndlÉrin 514-dÉ Éhalinin sayı 100 nÉfÉrdÉn azdır, 94 kÉnddÉ isÉ Éhalinin sayı 5000-dÉn çoxdur.
Milli MÉclisin Aqrar siyasÉt komitÉsinin sÉdri Tahir Rzayev bildirir ki, AzÉrbaycanda kiçik kÉndlÉrin birlÉÅdirilmÉsi iqtisadiyyatın inkiÅafı, infrastrukturun tÉkmillÉÅdirilmÉsi, tÉhsil vÉ sÉhiyyÉ xidmÉtlÉrinin yaxÅılaÅdırılması, eyni zamanda tÉbii resursların sÉmÉrÉli istifadÉsi baxımından müsbÉt nÉticÉlÉr verÉ bilÉr.
ÆslindÉ belÉ baxanda qeyri-adi heç nÉ yoxdu. Kiçik vÉ yaxud Éhalisi az olan kÉndlÉri birlÉÅdirmÉk infrastrukturu yenidÉn vÉ standartlara uyÄun qurmaq daha cÉlbedici vÉ sÉmÉrÉli hesab edilÉ bilÉr.
Amma bu süjet yeni bir faciÉmizin var oduÄunu sanki yadımıza saldı
HÉr kÉs istÉyir ki, yaÅadıÄı ömrü xırda problemlÉrlÉ çarpıÅaraq keçirmÉsin. Heç olmazsa az problem yaÅaasın. XüsusÉn, heç kim Én adi halın problem kimi ürÉyini üzmÉsini istÉmir. TÉsÉvvür edin kÉnddÉsiniz, qıÅdır, iÅıqlar kÉsilir, istilik yox sÉviyyÉsindÉdir, artezianlar iÅlÉmir, sular gÉlmir, üstÉlik iÅ yerlÉri yoxdu, kÉnd tÉsÉrrüfatı ilÉ mÉÅÄul olmaq üçün nÉ ÅÉrait var , nÉ imkan ... Böyük ÅÉhÉrlÉrdÉ rahat hÉyat varkÉn kim ömrünü problem vÉ çÉtinliklÉrin tüÄyan etdiyi belÉ bir yerdÉ çürütmÉk istÉyÉr?
Bir neçÉ il ÉvvÉl mÉhsul yıÄımının gediÅatını izlÉmÉk, problem vÉ çÉtinliklÉri yaxından görmÉk üçün rayonlardan birinÉ getdim. KÉndlilÉr, necÉ deyÉrlÉr, qan aÄlayırdılar. Deyir ki, bazardan “od qiymÉtinÉ” soÄan toxumu aldım. SahÉni öz cibimin pulu ilÉ Åumlatdırdım, fÉhlÉ tutub sÉpin etdim. Suçu tutub sulatdırdım. BoÄazımdan kÉsdim, nÉisÉki elÉtdirdim.
SoÄanlar boy atmaÄa baÅlayanda dedilÉr su yoxdu. GÉrÉk pulunu verÉsÉn, soÄanına su gÉlsin. SoÄan yazda-yayda çoxlu su içir. Ä°ndi mÉn nÉ qÉdÉr öz cibimdÉn pul ödÉyim ki, soÄanı satıÅa yararlı hala gÉtirim? Su vaxtlı-vaxtında olmadıÄı üçün sahÉyÉ qoyduÄum bütün maliyyÉm,ÉziyyÉtim mÉhv oldu. Lap tutaq ki, baÅa gÉtirdim, bunun sahÉdÉn yıÄılmasına, satıÅa çıxarılmasına da pul lazımdır axı... ÆlavÉ xÉrclÉri demirÉm...”
Yeri gÉlmiÅkÉn, hÉmin rayonun bir ÉdÉd kombaynı olduÄu üçün hÉmin kombayn ÉvvÉl vÉzifÉli ÅÉxslÉrin icarÉyÉ götürdüyü pambıq sahÉlÉrindÉ mÉhsul yıÄır, sonra kasıb tÉbÉqÉnin sahÉsinÉ gedir. HÉmin vaxtda da ya pambıq yaÄıŠvÉ külÉkdÉn xarab olur, ya da yerlÉrÉ tökülüb zay olur. MÉntÉqÉlÉrdÉ belÉ pambıÄı 2-ci ya da 3-cü sort kimi qÉbul edirlÉr ki, bu da qoyulan maliyyÉni ödÉmir.
KÉndçi necÉ deyÉrlÉr , kirpiyi ilÉ od götürmÉkdÉn dÉ, min bir tÉbii vÉ süni ÉngÉllÉrÉ dözmÉkdÉn dÉ, sonda ÉllÉri boÅ qalaraq üzülmÉkdÉn cana yıÄılır vÉ doÄma el-obasını tÉrk edib böyük ÅÉhÉrlÉrÉ axnaÅır.
Yurdunu tÉrk edÉnlÉrin dÉrdinÉ çarÉ tapın!
ElÉ bu yerdÉ mediamız kömÉyimÉ çatır . DemÉli hÉlÉ bu mÉlumat 2019-da qeydÉ alınıb, indi Allah bilir vÉziyyÉt necÉdir: “Siyahıyaalmadakı bilgilÉrdÉn aydın olur ki, Érazisi iÅÄala mÉruz qalan rayonlar çıxılsa, Én çox tÉrk edilÉn rayon Qaxdır. Siyahıyaalmanın aparıldıÄı 2019-cu ilin sonunda burada 57 min 200 nÉfÉr sakinin yaÅadıÄı açıqlanmıÅdı. Siyahıyaalma zamanı rayonda 51 min 519 nÉfÉrin olduÄu bilinib. BaÅqa deyimlÉ, 5 min 681 sakin rayonu tÉrk edibmiÅ. Bu, Qaxın bütün Éhalisinin 10 faizi demÉkdir. Bu rayonla baÄlı bir statistika da diqqÉt çÉkir. ÖtÉn ilin yekunlarına görÉ, ölkÉdÉ orta aylıq ÉmÉkhaqqının Én aÅaÄı olduÄu rayon mÉhz Qaxdır”.
Amma 2024-cü ilin mÉlumatları da adamın canına dÉrd salır: Tovuzun daÄ kÉndlÉrindÉ sakinlÉr evlÉrini buraxaraq ÅÉhÉrÉ axın edirlÉr. KÉndlÉrdÉ demÉk olar ki, ÉksÉr evlÉr boÅ qalıb. SöhbÉt rayonun QÉribli inzibati dairÉsinÉ mÉxsus olan evlÉrdÉn gedir. SakinlÉrin sözlÉrinÉ görÉ, buna Ésas sÉbÉb kÉndlÉrdÉ tÉbii qazın olmaması, elektrik enerjisinin verilmÉsindÉ fasilÉlÉrin yaranması vÉ odun yanacaÄının hÉddindÉn artıq baha olmasıdır.
Sos siqnallarının ardı-arası kÉsilmir: Åamaxının tÉrk edilmiÅ Ülgüc kÉndi, Ismayilli rayonunun BaÄÉli kÉndi, Åabranın ZöhrabkÉnd, ÇuxurazÉm, Qaxın SarıbaÅ vÉ minÉrlÉ daÄ kÉnd ölü kÉndÉ çevrilmÉkdÉdir
ÆslindÉ bu mövzuda olan mÉlumatları bir yerÉ toplayanda görünÉn odur ki, tÉk daÄlıq rayonlarda deyil, aran rayonlarının kÉndlÉri dÉ boÅalır. AzÉrbaycanda faciÉli vÉ gÉlÉcÉyi çox mürÉkkÉb olan bir proses artıq sürÉtlÉ davam edir. “Davam edir” sözü dÉ bu prosesi tÉsvir etmir. ÆslindÉ olay hÉddini aÅıb, qarÅısıalınmaz bir prosesÉ çevrilib. DövlÉtçiliyimizi tÉhlükÉ altına alır.
ÆntiqÉ RÉÅid
