Vyana Universitetinin doktorantı Efrem Makoni başçılıq etdiyi elm adamları təqribən 14 milyon il əvvəl Günəş sisteminin Orion bürcündə sıx qaz bölgəsindən keçdiyini və bunun Yerin iqliminə təsir göstərə və yox olma dalğasına səbəb ola biləcəyini aşkar ediblər.
HİT.az xəbər verir ki, araşdırma "Astronomy and Astrophysics" (A&A) jurnalında dərc olunub.
Günəş sistemi Süd Yolunun mərkəzi ətrafında orbitdə saniyədə təxminən 200 kilometr sürətlə hərəkət edir. Hərəkəti zamanı ulduzlararası mühitin müxtəlif sıxlığı olan müxtəlif qalaktik bölgələri keçir. Təxminən 14 milyon il əvvəl Günəş sistemi Orion Qolunda yerləşən təxminən 9000 işıq ili uzunluğunda qaz və tozdan ibarət nəhəng struktur olan Radcliffe Dalğasından keçib.
Radcliffe dalğası yalnız 2020-ci ildə kəşf edilib. Orion Molekulyar Bulud Kompleksi və Perseus və Buğa Molekulyar Buludları da daxil olmaqla ulduz əmələ gətirən bölgələri ehtiva edir. Bu sıx mühitdən keçmək Günəşin heliosferini sıxaraq daha çox ulduzlararası tozun Günəş sisteminə daxil olmasına və Yerə çatmasına şərait yaradıb.
"Günəşimiz Orion bürcündə Radcliffe dalğasından keçərkən daha yüksək qaz sıxlığı bölgəsi ilə qarşılaşdı", deyə Makoni bildirib.
Onun fikrincə, bu hadisə təxminən 14,8-14,5 milyon il əvvəl baş vermiş okeanlarda və quruda kütləvi qırılmalar deyilən dövrə təsadüf edərək Yer kürəsində iqlim dəyişikliklərinə səbəb ola bilər.
Alimlər Günəş sisteminin və Radklif dalğasının trayektoriyasını dəqiq müəyyən etmək üçün Avropa Kosmik Agentliyinin Gaia missiyasının məlumatlarından və spektroskopik müşahidələrdən istifadə ediblər. Nəticələr göstərdi ki, onların yolları 18,2 ilə 11,5 milyon il əvvəl kəsişib, ən yaxın qarşılaşmaları isə 14,8 və 12,4 milyon il əvvəl - məhz kütləvi yox olma zamanı baş verib.
Tədqiqatçıların fikrincə, Yer atmosferində ulduzlararası tozun konsentrasiyasının artması qlobal miqyasda soyumağa və digər iqlim dəyişikliklərinə səbəb ola bilər. Ulduzlararası mühitdə fövqəlnova partlayışları nəticəsində yaranan dəmir-60 kimi radioaktiv izotoplar var. Onun izləri Yerin geoloji qatlarında qala bilər.
Vyana Universitetinin astrofizika professoru, tədqiqatın həmmüəllifi Joao Alveş deyib: "Bu kəşf Günəş sisteminin hərəkəti ilə Yerdəki hadisələr arasındakı əlaqəyə yeni bir anlayış əlavə edir".
Alimlər vurğulayırlar ki, bu hadisələr insan tərəfindən müasir iqlim dəyişikliyi ilə birbaşa müqayisə oluna bilməz. Onilliklər ərzində baş verən hazırkı istiləşmədən fərqli olaraq, qədim iqlim pozuntuları yüz minlərlə il ərzində inkişaf edib.
Samir
