İdi Amin (1931–2003), 1971–1979-cu illərdə Uqandanın prezidenti olmuş və ölkənin tarixində ən mübahisəli və qanlı liderlərdən biri kimi tanınır.

Qlobal.net bildirir ki, onun rəhbərliyi dövrü, həmçinin "Qorxunc səkkiz il" olaraq da adlandırılır.

Erkən Həyatı və Hərbi Karyerası

İdi Amin, 1931-ci ildə Uqandanın şimal qərbində yerləşən Koboko şəhərində doğulmuşdur. Kakwa etnik qrupuna mənsub olan Amin, gənc yaşlarında Britaniya kolonial ordusunda xidmətə başlamış və burada sürətlə yüksəlmişdir. 1966-cı ildə baş nazir Milton Obote tərəfindən general rütbəsinə yüksəldilmiş və 1967-ci ildə ordu komandanı təyin edilmişdir. Bu vəzifə ona böyük güc və nüfuz qazandırmışdır.

Hökumətə Gəlişi

25 yanvar 1971-ci ildə, Milton Obote'nin xaricdə olduğu bir vaxtda, İdi Amin hərbi çevriliş edərək hakimiyyəti ələ keçirmişdir. O, özünü prezident və ordu komandanı elan etmişdir. İlk aylarda, Obote tərəfdarlarına qarşı təmizləmə əməliyyatları həyata keçirilmiş, xüsusilə Acholi və Lango etnik qruplarından olan hərbçilər və vətəndaşlar hədəf alınmışdır. Bu dövrdə minlərlə insan öldürülmüş və ya itkin düşmüşdür.

İnsan Haqları Pozuntuları və Qətllər

Aminin rəhbərliyi dövründə, insan haqları pozuntuları geniş yayılmışdır. Təxminən 300,000 ilə 500,000 arasında insanın öldürüldüyü ehtimal edilir. Qurbanlar arasında keçmiş baş nazir Benedicto Kiwanuka, anglikan arxiyepiskopu Janani Luwum və digər yüksək vəzifəli rəsmilər var idi. Aminin şəxsi təhlükəsizlik xidməti olan Dövlət Araşdırmaları Bürosu (SRB), müxalifəti boğmaq və əhalini qorxutmaq üçün geniş şəkildə istifadə olunurdu. Həbs olunanların cəsədləri tez-tez Nildən tapılırdı.

İqtisadi və Sosial Siyasətlər

İdi Amin, iqtisadiyyatı idarə etməkdə ciddi çətinliklərlə üzləşmişdir. 1972-ci ildə, "iqtisadi müharibə" adı altında, Uqandada yaşayan 50,000-dən çox Asiya mənşəli şəxsin ölkədən çıxarılması əmri verilmişdir. Bu addım, ölkənin iqtisadiyyatına ciddi zərbə vurmuş, bizneslərin idarə edilməsində təcrübəsizlik səbəbindən bir çox müəssisə iflas etmişdir.

Xarici Siyasət və Bölgə Münaqişələri

Aminin xarici siyasəti də mübahisəli olmuşdur. Tanzaniya ilə sərhəd mübahisələri və Aminin qonşu ölkəyə qarşı apardığı hərbi əməliyyatlar, 1978-ci ildə Tanzaniya ilə müharibəyə səbəb olmuşdur. Bu müharibə, Aminin hakimiyyətinin sonunu gətirmişdir.

Sonu və İrsi

Müharibə və daxili narazılıqlar nəticəsində, Amin 11 aprel 1979-cu ildə ölkəni tərk edərək Liviyaya qaçmışdır. Sonralar, Səudiyyə Ərəbistanında sürgündə yaşamış və 2003-cü ildə vəfat etmişdir. İdi Aminin irsi, Uqandanın və ümumilikdə Afrikanın müasir tarixində dərin izlər buraxmışdır. Onun dövrü, diktatura rejimlərinin və insan haqları pozuntularının ağır nəticələrini göstərən bir dövr olaraq yadda qalır.

Murad
Qlobal.net