Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan ölkənin Konstitusiyasını “məxməri inqilab”dan dərhal sonra dəyişdirmək istədiyini, lakin o vaxt bu işi gələcəyə saxladığını bildirib. “Həm də insanlar hələ başa düşmürdülər ki, onlar üçün hansı idarəetmə forması daha yaxşıdır: parlament və ya prezident”, - deyən Paşinyanın sözlərinə görə, o vaxtdan bəri ölkənin Əsas Qanununun dəyişdirilməsi üçün daha çox səbəb var.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
“Yeni Konstitusiya ilə bağlı irəli sürdüyüm tezis geniş müzakirə və Azərbaycanın irəli sürdüyü tələbin yerinə yetirilməsi kimi təqdim olundu. Reallıqda “Real Ermənistan” ideologiyası çərçivəsində bu, başqa məna daşıyır, baxmayaraq ki, hazırkı şəraitdə mətnin regional əhəmiyyət daşıyacağını inkar etmək qeyri-mümkündür”, - Paşinyan bildirib.
Yada salaq ki, “məxməri inqilab”dan əvvəl Ermənistanın gələcək baş naziri Ermənistanın parlament respublikasına çevrilməsinin əleyhinə çıxış etmişdi. O hesab edirdi ki, prezident Serj Sarkisyan hakimiyyətdə mümkün qədər uzun müddət qalmaq üçün hakimiyyət formasını xüsusi olaraq dəyişmək istəyir.
Onun şübhələri doğru çıxdı, lakin hökumətə başçılıq edəndən sonra Paşinyan inanırdı ki, Sarkisyanın ideyasında hər şeydən əvvəl sağlam məntiq var. Konstitusiyanın dəyişdirilməsi mövzusu yalnız Qarabağ uğrunda ikinci müharibədən sonra yenidən gündəmə gəlib.
Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin müzakirəsi çərçivəsində Bakı İrəvandan Ermənistanın Qarabağla birləşməsindən bəhs edən Müstəqillik Bəyannaməsinə istinadın Konstitusiyadan çıxarılmasını tələb edir. Bundan əlavə, Paşinyan “Real Ermənistan” dedikdə, başqa şeylərlə yanaşı, ermənilərlə türk-azərbaycanlılar arasında ilkin olaraq müstəqil respublika quruculuğunun əsaslarından biri olan qarşıdurmanın rədd edilməsini nəzərdə tutur. Bu mübarizəyə alternativ olaraq o, özünün “Sülh kəsişməsi” layihəsini təklif edir ki, bu layihə çərçivəsində Cənubi Qafqaz dövlətləri və onların qonşuları bir-biri ilə sərbəst ticarət edə, regionu birgə inkişaf etdirə biləcəklər. Lakin hələlik bir çox ermənilərin nəzərində bu gözəl görüntülərin arxasında yalnız Azərbaycanın Zəngəzur dəhlizinin açılması tələbləri gizlənir.
Bu baxımdan təəccüblü deyil ki, “Gallup” Beynəlxalq Assosiasiyasının Ermənistan nümayəndəliyinin sorğusuna əsasən, ermənilərin əksəriyyəti Konstitusiyanın dəyişdirilməsinin əleyhinədir. Respondentlərin 59,6 faizi Konstitusiyada dəyişdiriləsi heç nə olmadığına əmindir, 18,4 faizi bəzi bəndlərin dəyişdirilməsinə razıdır, 7,5 faizi isə tamamilə yeni sənəd qəbul etməyə hazırdır. Digər 14,5 faiz isə qərarını verməyib.
Müqayisə üçün qeyd edək ki, 2024-cü ilin yanvarında 34,2 faiz hər hansı düzəlişin əleyhinə çıxıb, 14 faiz bəzi bəndlərin dəyişdirilməsini vacib sayıb, 13 faiz yeni Konstitusiyanın lehinə olub, 38,8 faiz isə cavab verməkdə çətinlik çəkib.
“Gallup” Beynəlxalq Assosiasiyasının Ermənistan nümayəndəliyinin rəhbəri Aram Navasardyan hesab edir ki, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin ölkə Konstitusiyasının dəyişdirilməsi tələbi ermənilərin mövqeyinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərib.
Eyni zamanda, respondentlərin əksəriyyəti Ermənistanın növbədənkənar parlament seçkilərinə ehtiyacı olduğuna əmindir. Xüsusilə, 44 faiz bu tələbi tam dəstəkləyir, 16,4 faiz bunun “çox güman ki” edilməli olduğunu düşünür. 23,5 faiz bunun qəti əleyhinə olduğunu bildirib, 10,3 faiz isə seçkiləri “kifayət qədər lazımsız” sayır.
Eyni zamanda, ermənilərin 23,5 faizini Paşinyanın və onun “Vətəndaş müqaviləsi” partiyasının tərəfdarları kimi daxil etmək səhv olardı. "İnanıram ki, burada indiki hakimiyyətə və ya səs verə biləcəyi siyasi qüvvəyə alternativ görməyən insanlar var", - sosioloq Navasardyan qeyd edib.
Xüsusilə, sorğu nəticəsində məlum olub ki, respondentlərin yalnız 9 faizi baş nazirin fəaliyyətini tam bəyənib. 15,5 faiz bunu “olduqca müsbət” kimi qiymətləndirir. “Yoxsa mənfi” - 19,1 faiz. 46,5 faiz isə tamamilə narazıdır.
Necə olursa-olsun, Paşinyan hökuməti 2026-cı ilə qədər yeni Konstitusiyanın mətnini hazırlamaq niyyətindədir. Hakimiyyət layihəni növbəti parlament seçkilərinə qədər dərc edəcək və ondan sonra referendum keçirməyi planlaşdırır.
Qafqaz İnstitutunun elmi işçisi Qrant Mikaelyan qeyd edir:
“Bu halda hansı regional əhəmiyyətdən danışmaq olar? Yeni Konstitusiya, şübhəsiz ki, Ermənistanın Gürcüstan və İranla münasibətlərinə təsir etməyəcək. Ancaq Azərbaycan və Türkiyə bunda maraqlıdır. Ola bilsin, Paşinyan Avropaya inteqrasiya ilə bağlı bəndi Konstitusiyaya daxil etsə, bu, Moskva ilə İrəvan münasibətlərinə təsir edəcək... Amma bütün bu hekayədə əsas ünvan Bakıdır. Paşinyan Əliyevə aydın şəkildə bildirir ki, o, sülh müqaviləsi naminə güzəştə getməyə hazırdır”.
Eyni zamanda, ekspert qeyd edib ki, Ermənistan Konstitusiyası həmişə balanssız olub. Hər bir dövlət başçısı onu öz ehtiyaclarına uyğun yenidən yazmağa çalışsa da, hələ ki, heç kim tam şəkildə buna nail ola bilməyib. “Əsas Qanun 1995, 2005 və 2015-ci illərdə yenidən yazılıb. Referendumlar həmişə saxtalaşdırılırdı, lakin qəbul edilən konstitusiyalar hakim elitaya hakimiyyəti saxlamağa kömək etmədi. Öz növbəsində Paşinyan artıq plebissit mərhələsində uğursuzluğa düçar olacaq, çünki onun layihəsinin ictimai dəstəyinin olmadığı hamıya aydındır”, - ekspert NG-yə bildirib.
Y. QACAR
