...Öpüşmək insan mədəniyyətində mühüm rol oynayır. İraqda tapılan mixi lövhələrə görə, insanlar eramızdan əvvəl ən azı 2500-cü ildən bəri bir-birlərini öpürlər. Bəs bu təcrübə digər heyvanlar arasında yaygındırmı?
SİA-nın məlumatına görə, “Livescience.com” portalı məsələni araşdırıb....Cavab tapmaq üçün əvvəlcə "öpüşün" nə olduğunu müəyyənləşdirməliyik - və bu, göründüyü qədər asan deyil. Öpüşün fiziki forması, hərəkətin arxasındakı niyyət kimi insanlar arasında çox dəyişir. Kimsə ilk yardım göstərmək üçün dodaqlarını başqasının dodaqlarına qoya bilər, lakin buna “öpüş” demək olmaz. Tipik olaraq, bu jest bəzi müsbət sosial niyyəti ifadə etməlidir - cinsi, romantik və ya platonik.
Bu mövqeyə əsasən, heyvanlar aləmində tısbağaların başlarını yüngülcə vurmasından tutmuş, burunlarını ovuşduran sincablara qədər bir çox öpüşmə analoqları var.
Bəlkə də ən bariz nümunə, itlərin sahiblərinin ağızlarını yalamağı sevmələridir, baxmayaraq ki, bu davranış həm də baxım kimi bir çox başqa funksiyaları yerinə yetirə bilər.İnsanların müsbət reaksiyaları yalnız heyvanlarda vərdişi gücləndirə bilər.
Burada qeyd etmək yerinə düşər ki, elm adamları digər heyvanlardakı oxşar davranışları araşdırarkən heyvanların hərəkətlərinə insan motivasiyası prizmasından baxmamağa çalışırlar.
Bəli, itlərin sevdiklərinin üzlərini yalamaqdan həzz almaları ehtimalı var, lakin biz bu “öpüşlərin” insanın onlara qoyduğu məna ilə eyni məna daşıdığı qənaətinə gələ bilmərik.
Bu səbəbdən öpüşmək heyvanlar aləmində həmişə müsbət məna daşımır.
Belə ki, Afrika savannasında boyunlarını bir-birinə bağlayan və bəzən üzlərini bir-birinə sürtən zürafələri görə bilərsiniz. Ancaq bu, simpatiya jesti deyil, dominantlıqdır - ritual zürafələrdən hansının sosial nərdivanda daha yüksək olduğunu müəyyən edir.
Primatlar insanlar kimi bir-birlərini dodaqları ilə “öpən” yeganə heyvanlardır.
Digər növlər sadəcə lazımi anatomiyadan məhrumdur. Üstəlik, bütün primatlar arasında bu vərdişi ilə ən məşhurları insanların ən yaxın qohumları olan cücələr və adi şimpanzelərdir.
Bonobolar matriarxal sosial qruplarda yaşayır və münaqişələri zorakılıqla deyil, cinsi vasitələrlə həll etməyə üstünlük verirlər - bir çox primatlar kimi...
Əlbəttə ki, onlar əlaqə zamanı mütləq öpüşmürlər, lakin yemək paylaşarkən və bir-birlərinə qayğı göstərərkən çox vaxt öpüşürlər. Bu səbəbdən öpüşmək hətta şimpanze qrupunun müxtəlif üzvləri arasında bir növ “münasibət barometri” sayıla bilər.
...Əslində, bu davranış primatlar arasında o qədər geniş yayılıb ki, insanların bu davranışı əcdadlarımızdan miras aldıqlarına dair bir nəzəriyyə var. Baxım prosesinin son mərhələsində primatlar dodaqlarını bükür və qalan həşəratları və zibilləri çıxarmaq üçün dərisini əmirlər.
...Biz təkamül etdikcə, biz qalın xəzimizi itirdik, parazitləri təmizləmək ehtiyacını aradan qaldırdıq, lakin güclü sosial bağın simvolu olaraq öpüş qaldı..?
Nazlı Almuradova
