“Biz beynəlxalq hüquq əsasında öz ləyaqətimiz üçün mübarizə apardıq. BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələri 27 il kağız üzərində qaldı. Əgər biz öz torpaqlarımızı güc vasitəsilə azad etməsəydik, növbəti 27 il də belə qalacaqdı”.
“Yeni Müsavat” xatırladır ki, bu sözləri Prezident İlham Əliyev XII Qlobal Bakı Forumunun açılış mərasimindəki çıxışında bildirib. Dövlət başçısı vurğulayıb ki, bəzən sülhə nail olmaq, ədaləti bərpa etmək üçün gücdən istifadə etməlisiniz. “Biz görürük ki, bu gün Avropa İttifaqı daha güclü hərbi potensial qurmaq üçün siyasətini necə dəyişir. Biz görürük ki, bəzi ölkələr öz resurslarını hərbi potensialının, infrastrukturunun gücləndirilməsi üçün sərf edir. Biz bunu ən azı 20 ildir edirik - 2005-ci ildən etibarən. Həmin vaxtdan etibarən güclü ordu yaratdıq. O ordu əraziləri azad etdi, separatçılığa son qoydu və beləliklə, ölkəmizin ərazi bütövlüyü, suverenliyi tam bərpa olunub. Bu, nəinki Azərbaycan xalqının güclü iradəsinin təzahürüdür, o cümlədən bu, beynəlxalq ədaləti nümayiş etdirir”, - deyə Prezident əlavə edib.
Məlumdur ki, Azərbaycan 5-ci nəsil modern ordu quruculuğunda NATO üzvü olan qardaş Türkiyənin təcrübəsindən geniş istifadə və edir. Bəs hazırda vəziyyət nə yerdədir? Azərbaycan Türkiyə tipli orduya keçidi tamamlayıbmı?
Rövşən Məhərrəmov
Hərbi ekspert Rövşən Məhərrəmov “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, Azərbaycan Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusunda Türkiyə modelinə uyğunlaşdırılması məqsədilə uğurlu islahatlar aparılıb. Onun sözlərinə görə, bu istiqamətdə icra edilən tədbirlər davam etdirilir. Ekspert vurğuladı ki, Ordumuzun strateji düşüncəyə malik, bacarıqlı kadrlarla komplektləşdirilməsi, təşkilati-ştat strukturunun təkmilləşdirilməsi üzrə icra edilən tədbirlər, əldə edilən nailiyyətlər effektini verib: “Azərbaycan davamlı olaraq hərbi qüvvələrini modernləşdirir. Xüsusən 44 günlük müharibədən sonra bu modernləşmə ən müxtəlif istiqamətlərdə gedir. Xüsusən də ordunun şəxsi heyətinin peşəkarlığının yüksəldilməsi və hərbi texniki təchizat istiqamətlərini qeyd etmək lazımdır. Müqavilə əsasında ordunun təşkili məsələsi qanunda əksini tapır. Azərbaycan Silahlı Qüvvələri yüksək peşəkarlığa malik bir ordudur. Təsadüfi deyil ki, ordumuz Türkiyə ordu sisteminə keçməyə başladıqdan sonra dünyanın ən aparıcı 50 ordusu sırasında yer alıb. Hazırda ordu 70 faizədək peşəkar hərbçilərdən ibarətdir. 44 günlük müharibə dövründə də sübuta yetirildi ki, bu sahədə peşəkar hərbçilərin olması daha böyük əhəmiyyət daşıyır. Buna görə də düşünürəm ki, Azərbaycan Ordusu bu yöndə quruculuğu davam etdirəcək. Ordumuz NATO ordu sisteminə uyğun türk modelinə keçmək üçün Ali Baş Komandan İlham Əliyevin qarşısına qoyduğu tapşırığı yerinə yetirməkdədir. Həmin tapşırıq əsasında gələcək dövrlərdə hərbi sahədə peşəkarların üstünlük təşkil etməsi nəzərdə tutulur”.
Ekspert qeyd etdi ki, xüsusi qoşun növlərinə müddətdən artıq xidmət edən hərbi qulluqçular cəlb olunur: “Xüsusi qoşun növləri xüsusi təyinatlılar, rabitə qoşunları, hava hücumundan müdafiə sistemlərinin idarə edilməsi, tank bölmələri əsasən müddətdən artıq xidmət edən hərbi qulluqçulardan ibarətdir. Sürücülərin əksəriyyəti müddətdən artıq xidmət edən hərbi qulluqçulardır. Ordumuzda komando briqadalarının sayı get-gedə artırılır. Bütün bunlar döyüş qabiliyyətinin daim yüksək olmasına bir stimuldur və peşəkar ordu sisteminə keçid prosesi də hesab edilə bilər. Biz artıq uzun müddətdir Türkiyə ordu modelinə keçirik və proses davam edir. Türk ordusu modelinə keçid 2025-ci ilin sonuna qədər tam şəkildə yekunlaşdırılacaq. Artıq uzun müddətdir mərkəzi idarəetmə sisteminə malik müasir ordu yaratmışıq, müasir silahlarla təchiz olunan ordumuz mövcuddur. Müddətdən artıq xidmət edən hərbi qulluqçular müxtəlif qoşun növləri və xidmətlər üzrə ixtisaslaşdırılır”.
Aydın Quliyev
Siyasi şərhçi Aydın Quliyev isə Prezidentin “BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələri 27 il kağız üzərində qaldı. Əgər biz öz torpaqlarımızı güc vasitəsilə azad etməsəydik, növbəti 27 il də belə qalacaqdı” fikirlərinin tamamilə düzgün ifadə edilmiş fikirlər olduğuna diqqəti cəlb etdi: “Keçmiş Dağlıq Qarabağ münaqişəsi indiyədək həll olunmamış qalsaydı, bilirsiniz nələr olardı?! Dünyadakı indiki beynəlxalq münasibətlər, mövcud münaqişələrə ayrı-ayrı ölkələrin yanaşmaları Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həll olunduğu 2020- ci ildəki vəziyyəti bir daha yada salmağı və müqayisələr aparmağı diktə edir. Adına böyük deyilən dövlətlər Azərbaycanın haqqına ədalətli yanaşmasalar da, ləng mövqe tutsalar da, problemin həllindən çox onun dondurulmasına və ya yarımçıq həllinə çalışsalar da, Azərbaycan beynəlxalq hüquq normalarına söykənərək həmin böyük adlandırılan dövlətlərin cəsarətlə gözünə soxurdu ki, biz haqlıyıq, ərazilərimiz qaytarılmalıdır, 1991- ci il Almatı bəyannaməsi əsasında BMT-nin tanıdığı ərazilərə və sərhədlərə qayıtmalıyıq. Heç bir dövlətin o zaman cəsarəti və gücü çatmadı ki, Azərbaycana açıq şəkildə ”işğal olunmuş əraziləri unudun" desin və təzyiq göstərsin. Heç bir dövlətin gücü çatmadı ki, bizə “1991-ci ilin sərhədlərinə qayıtmaq mümkünsüzdür” desin. O zamanlardan cəmi 4 il keçdi. Bütün dünya gördü ki, özünə böyük deyən dövlətlər həmin absurd mövqeyi və haqsız iddianı açıq şəkildə deyə bildilər. 4 il əvvəl Azərbaycana deyə bilmədiklərini indi Ukraynaya həyasızcasına dedilər. Dedilər ki, 2014-cü ildəki sərhədlərə qayıtmağınız mümkün deyil və işğal edilmiş ərazilərin qayıtması fikrini unudun. Nümayiş etdirilən bu cür siyasətlə beynəlxalq hüquq normalarının və BMT-nin nüfuzunun zibilxanaya atıldığı başqa söhbətin mövzusudur. Bizim üçün, Azərbaycan üçün önəmli olan odur ki, 4 il əvvəl - 2020-ci ildə dünya bizə deyə bilmədiklərini bu gün Ukraynaya dedi. Bu dövlətin, bu xalqın beynəlxalq hüquqla müəyyənləşmiş haqqına açıq sayqısızlıq edərək dedilər, deyirlər və buna uyğun hərəkət edirlər. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi bu günlərə kimi həll edilməmiş saxlansaydı, heç kimin şübhəsi qalmasın ki, həmin ədalətsiz iddia və tələblər Azərbaycanın da qarşısında qoyulardı. O başqa məsələdir ki, biz bunlarla heç bir halda razılaşmazdıq. Ancaq onlar edərdi və “Ermənistanın işğal etdiyi ərazilərin hamısının geri qaytarılması artıq mümkün deyil” deyərdilər. Trampın bu gün Ukraynaya dediyi kimi".
A.Quliyevin sözlərinə görə, ümumiyyətlə, bundan sonra dünyadakı bütün mövcud ərazi münaqişələrinin Dağlıq Qarabağ modelində, yəni bütün işğal olunmuş ərazilərin geri qaytarılması prinsipi ilə həll olunması az qala qeyri-mümkün kimi görünür: “Ukrayna müharibəsinə tətbiq edilməkdə olan modelin bundan sonra bütün münaqişələrdə əsas götürüləcəyinə şübhə yoxdur, yəni işğal olunmuş ərazilərin ya heç qaytarılmaması, ya da ən yaxşı halda qismən qaytarılması prinsipi əsas tutulacaq. Bu mənada Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin və Ukrayna müharibəsinin həlli modelləri dünyanın indiki böyük keçid dövrü üçün iki ən xarakterik model kimi beynəlxalq münasibətlər tarixində qalacaq. Beynəlxalq siyasi və hüquqi münasibətlərin bir mərhələdən başqa mərhələyə keçməyə başladığını indi hamı etiraf edir. Beynəlxalq hüquqi və siyasi münasibətlərin keçmiş və yeni dövrləri barədə artıq cəsarətlə danışa bilərik. Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həll modeli beynəlxalq siyasi və hüquqi münasibətlərin köhnə dövrünün ən xarakterik son modeli kimi tarixdə qalacaq. Bundan sonra dünyada hansısa münaqişənin Dağlıq Qarabağ kimi işğal faktının tam aradan qaldırılması şərtilə həll olunacağı mümkünsüzdür. Beynəlxalq hüquqi və siyasi münasibətlərin köhnə dövrdən yeniyə keçidi arasında cəmi 4 illik aralıqda Dağlıq Qarabağ münaqişəsini həll etmək Azərbaycan xalqının və dövlətimizin tarixində ən xoşbəxt hadisə kimi qalacaq. Təsəvvür etmək çətin deyil ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi bu günlərədək həll olunmamış qalsaydı, biz necə olardıq?! Ukraynaya ”Krımdan, Donbasdan və s. əl çəkin" deyənlər bizə “Dağlıq Qarabağın işğalı ilə barışın” deməzdilər? Deyərdilər, üstəlik təkid edərdilər".
