Bakıda “yaşıl cihad” –COP29-da dini liderlər hansı mesajı verəcək?

Bu il Azərbaycanda keçiriləcək növbəti COP29 konfransında iqlim dəyişiklikləri müzakirəyə çıxarılacaq. Dövlət başçılarının, ictimai xadimlərin, dini liderlərin iştirak edəcəyi bu mühüm sammit dünya üçün çox vacib olan mesajlarını verəcək.
Qeyd edək ki, COP29 çərçivəsində dünya dini liderlərinin zirvə görüşü də nəzərdə tutulub. Bu baxımdan Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi nəzərdə tutulan sammitin əsas təşkilatçısı olacaq.
Bakıda keçiriləcək COP29-un konfransında BMT dinlərarası pavilyonunun və dini liderlər sammitinin keçirilməsi Müsəlman Ağsaqqalları Şurasına həvalə edilib. Bu məsələdə şeyxülislam Allahşükür Paşazadənin üzərinə mühüm rol düşür.
Xatırladaq ki, 2 il əvvəl Şeyxülislam Allahşükür Paşazadə İslam dünyasının nüfuzlu qurumu olan Müsəlman Ağsaqqallar Şurasının üzvü seçilib. 17 dini lideri birləşdirən Müsəlman Ağsaqqallar Şurasının üzvləri sırasında Şahzadə Qazi bin Mühəmməd bin Talal, Şeyx Abdullah bin Bəyyah, doktor Abdullah Nassif, doktor Mühəmməd Qureyş Şihab, Şeyx Abdül Rəhman bin Mohammad Əl-Xəlifə kimi tanınmış müsəlman din və dövlət xadimləri yer alırlar.
Aprelin 2-də Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin sədri Şeyxülislam Allahşükür Paşazadənin şəxsi  dəvəti ilə Azərbaycanda səfərdə olan Müsəlman Ağsaqqalları Şurasının Baş katibi Məhəmməd Əbdülsalamla görüşüb. Şeyxülislam sonuncu BMT iqlim dəyişikliyi konfransında Şuranın dəyərli təcrübə qazandığını, bu təcrübənin Bakıda keçiriləcək COP29 konfransına töhfə verəcəyinə ümid etdiyini bildirib.
Çörək iğtişaşları, su müharibələri, iqlim miqrantlarının axını, artan sosial gərginlik və siyasi mənzərənin yenidən formalaşması qlobal istiləşmənin dünya siyasəti üçün mümkün nəticələridir. İqlim dəyişikliyinin əhəmiyyətini və ona uyğun hərəkət zərurətini dərk etmək bütün dünyada siyasətçilər üçün yaxşı təcrübədir.Lakin siyasi mülahizələr məsələyə qlobal yanaşmanın qarşısını alır.
Buna görə də qeyri-dövlət aktorları iqlim gündəliyinin təbliğində aparıcı rol oynayırlar. İqlim mühafizəsi ideyaları getdikcə daha çox ictimai rəyə nüfuz edir.
Həddindən artıq əhali, etnik, sosial və dini gərginliklər iqlim dəyişikliyinin səbəb olduğu kütləvi miqrasiya ilə daha da şiddətlənir. İqlim dəyişikliyini məhdudlaşdırmaq səyləri buna görə də həyati bir milli maraqdır. Əslində, bir çox inkişaf etməkdə olan ölkələrin liderləri seçki mülahizələri ilə daha da ağırlaşan “yaşamaq və ya inkişaf” dilemması ilə üzləşirlər.
Bir məsələ şübhəsizdir: Yer kürəsinin bizim hissəmiz, biz də Yerin bir hissəsi olduğumuz anlayışına əsaslanan yeni birlik mədəniyyətinə ehtiyacımız var. Biz bir-birimizə bağlıyıq.
İqlim böhranı mənəvi böhrandır və buna görə də bu problemi həll etmək üçün bütün dünyada dini liderlərin fəal iştirakı tələb olunur. İqlim problemini həll etmək üçün mümkün qədər çox mənəvi hakimiyyəti birləşdirmək əsas məsələyə çevrilir.
Ona görə də müxtəlif dini konfessiyaların nümayəndələri qlobal istiləşməyə qarşı mübarizədə birləşiblər. Vaxtaşırı keçirilən toplantılarda dini liderlər iqlim dəyişikliyi probleminin konstruktiv həlli yolunu hazırlamağa çağırıblar.
Din xadimləri hətta İnsan həyatını qorumaq üçün “yaşıl cihad”a ehtiyac olduğunu deyirlər. Bu, insanları qarşılıqlı dəstəyə olan ehtiyacı, iqlim dəyişikliyinin təhlükələrini dərk etməyə, təbiətə ədalətli və hörmətlə yanaşmağa vadar edəcək.
COP29 çərçivəsində keçiriləcək zirvə görüşündə dünya dinlərini təmsil edən dini liderlərin, o cümlədən alimlərin və ətraf mühit üzrə ekspertlərin iştirakı gözlənilir. Onlar iqlim böhranının həllində dini liderlərin etik məsuliyyətlərini müzakirə edəcəklər.
Dünya iqlim dəyişikliyinin yalnız kollektiv səylərlə aradan qaldırmaq üçün cəmiyyətin bütün sektorlarında iqlim fəaliyyətini gücləndirmək, iqlim dəyişikliyi ilə bağlı cəhaləti aradan qaldırmaq və ekoloji problemlər haqqında məlumatlılığı artırmaq üçün vaxt təcili ehtiyaca çevrilir. Bu təşəbbüsün həyata keçirilməsində dinlər  də mühüm rol oynayır.
Din bizə bəşəriyyətin məhdudiyyətlərini xatırladır. Buna görə də iqlim dəyişikliyi problemi də dini problemdir. Onun kökləri məxluqun özünü təmin etmə hüququndan qaynaqlanır. Müxtəlifliklərimizə baxmayaraq özümüzə və dünyaya xatırlatmaq vacibdir ki, ümumi evimizi müdafiə etməyə borcluyuq.
Bu gün baş verən bir çox müharibə və münaqişələr dünyanı dağıdan, ətraf mühiti məhv edən, və xalqları parçalayan bəlaya çevrilib, iqlim miqrasiyası ilə bağlı ciddi problemləri yaradıb. Bu baxımdan dinlərin sülhün qorunmasında xüsusi rol oynayır.
Azərbaycanda COP29 çərçivəsində keçirləcək dini liderlərin sammiti iqlimlə bağlı fəaliyyətin həyata keçirilməsində inanca əsaslanan əlaqəni və dinlərarası dialoqu təşviq etmək üçün qlobal platforma olacaq. Sammit həmçinin ölkələr arasında təklif və fikir mübadiləsi yolu ilə ekoloji ədalət kimi qlobal problemləri həll etmək üçün strategiyalar hazırlamaq üçün müxtəlif dini liderləri və nümayəndələri bir araya gətirəcək.
A.ABBASOV