COP29 yaşıl dünyamızı qorumaq baxımından dünya ölkələri üçün faydalı olacaq

Azərbaycan rəqabətədavamlı iqtisadiyyatı, sosial ədaləti və innovasiyaları əhatə edən iddialı milli prioritetlər ilə müəyyən edilmiş yeni strategiya formalaşdırmışdır. Bu prioritetlər arasında təmiz ətraf mühitə nail olmaq və “yaşıl inkişafın” təşviq edilməsi diqqət mərkəzindədir. Milli ekoloji siyasətlərin ən yaxşı beynəlxalq təcrübələrlə uzlaşdırılması bu işdə mühüm əhəmiyyət kəsb edir. COP 29 təkcə ekoloji təşəbbüslər üçün deyil, həm də işğaldan azad edilmiş ərazilərə qayıdış da daxil olmaqla daha geniş iqtisadi inkişaf üçün maliyyə dəstəyinin təmin edilməsi üçün kritik bir yol təqdim edir. Bu maliyyə dəstəyi Azərbaycanın sosial-iqtisadi prioritetlərinin iqtisadi aspektlərinin idarə edilməsində, balanslaşdırılmış və davamlı yanaşmanın təmin edilməsində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan ətraf mühitin mühafizəsi və iqtisadi artımın tarazlaşdırılması problemi ilə mübarizə apararkən COP 29 bu mürəkkəblikləri hərtərəfli həll etmək üçün bir fürsət kimi ortaya çıxır. Konfrans ekoloji məqsədlərin daha geniş milli prioritetlərlə inteqrasiyası, davamlı və iqtisadi cəhətdən canlı gələcəyə yol açmaq üçün unikal platforma rolunu oynayır. Əhəmiyyətli neft ehtiyatlarına malik Azərbaycan enerji portfelini şaxələndirmək və davamlılığı qəbul etmək zərurətini qəbul edir. Onun əsas beş milli prioritetləri arasında təmiz ətraf mühitə nail olmaq və "yaşıl inkişafı" təşviq etmək öhdəliyi var. Bu öhdəlik iqlim fəaliyyəti və davamlı inkişaf üçün qlobal imperativlərə uyğunlaşmaq üçün şüurlu səyi əks etdirir. COP-un əhəmiyyəti texnoloji mübadilə və innovasiyaları əhatə edən siyasətin uyğunlaşdırılmasından kənara çıxır. Bu qlobal forumda əməkdaşlıq Azərbaycana təkcə ekoloji problemləri həll etmək deyil, həm də özünü müasir innovasiyalara və rəqabətqabiliyyətli insan kapitalına töhfə verən ölkə kimi göstərmək imkanı verir. Ölkə iqtisadiyyatını şaxələndirməyə və qabaqcıl texnologiyalara sərmayə qoymağa can atdığından, COP biliklərin ötürülməsi və texnoloji irəliləyişlər üçün bir əlaqə kimi ortaya çıxır. Bundan əlavə, COP 29-dan irəli gələn maliyyə və investisiya imkanları Azərbaycanın iqtisadi istəkləri üçün çox vacibdir. Təmiz ətraf mühitə və yaşıl böyüməyə can atarkən, ölkə ekoloji təşəbbüslər və daha geniş iqtisadi inkişaf arasında simbiotik əlaqəni formalaşdırır. COP 29 təkcə ətraf mühit layihələri üçün deyil, həm də işğaldan azad edilmiş ərazilərə qayıdışla bağlı yaşıl təşəbbüslər üçün kanal rolunu oynayır və milli prioritetlərin qarşılıqlı əlaqəsini vurğulayır.

COP 29-un Azərbaycanın yaşıl inkişafın əldə edilməsində əsas rolu siyasətin uyğunlaşdırılması və effektiv həyata keçirilməsi vasitəsilə nümunə göstərilir. Ən başlıcası, COP 29 bu uyğunlaşdırılmış siyasətlərin səmərəli həyata keçirilməsi üçün mexanizm rolunu oynayır. Konfrans paylaşılan təcrübə və öyrənilmiş dərslərə əsaslanaraq, ekoloji siyasətin icrası ilə bağlı problemlərin birgə həlli üçün millətlər üçün birgə müzakirə platforması formalaşdırır. Bu birgə yanaşma Azərbaycanda ekoloji siyasətin həyata keçirilməsinin məqsədəuyğunluğunu və səmərəliliyini artırır. COP 29 siyasətin uyğunlaşdırılması və həyata keçirilməsi vasitəsilə Azərbaycanın yaşıl inkişaf məqsədində transformativ rol oynayır. Konfrans təmiz ətraf mühitə can atmağın dinamik inkişaf edən, rəqabətqabiliyyətli iqtisadiyyatın əsas hədəfi ilə problemsiz şəkildə uyğunlaşmasını təmin edərək, ən yaxşı beynəlxalq təcrübələrin milli siyasət çərçivələrinə inteqrasiyası üçün əsas rol oynayır. COP 29-un əməkdaşlıq ruhu Azərbaycanı ekoloji dayanıqlığın və iqtisadi rifahın ahəngdar şəkildə iç-içə olduğu gələcəyə doğru irəliləyir.

Konfrans yaşıl enerji, emissiyaların azaldılması və davamlı təcrübələrlə bağlı ideyaların və texnoloji irəliləyişlərin çarpaz inkişafı üçün əsas rol oynayır. Bu beynəlxalq bilik mübadiləsi forumunun fəal iştirakçısı olan Azərbaycan zəngin innovativ həllər və qabaqcıl texnologiyalara çıxış əldə edir. COP 29 tərəfindən dəstəklənən texnoloji mübadilə Azərbaycana təkcə ekoloji problemləri həll etmək üçün imkan vermir, həm də ölkəni davamlı təcrübələrə qlobal ekosistemdə ön sıralarda yerləşdirir. Yaşıl inkişafın hərəkətverici qüvvəsi olan innovasiya COP 29-da birgə səylər vasitəsilə inkişaf etdirilir. Dünya liderləri, ətraf mühit üzrə alimlər və sənaye ekspertləri ilə əlaqə saxlamaqla Azərbaycan ən müasir texnologiyaların inkişafı və mənimsənilməsi üçün əlverişli mühit yaradır. Bundan əlavə, COP 29 millətin öz texnoloji nailiyyətlərini və yeniliklərini nümayiş etdirməsi üçün bir forum rolunu oynayır. Azərbaycan fəal iştirak və əməkdaşlıq vasitəsilə davamlı inkişaf üzrə qlobal dialoqa töhfə verən ölkə kimi özünü göstərir. İştirakçı ölkələrin texnoloji innovasiyalardakı tərəqqisi ölkə üçün ilham mənbəyinə çevrilir, ortaq bilik mədəniyyətini və problemlərin birgə həllini təşviq edir. Nəticə olaraq, COP 29 tərəfindən dəstəklənən texnoloji mübadilə və innovasiya Azərbaycanın yaşıl inkişaf strategiyasının tərkib hissəsidir. Konfrans ölkəni ekoloji davamlılığın və texnoloji şücaətin birlikdə getdiyi gələcəyə doğru irəliləyərək qabaqcıl texnologiyalara giriş, uyğunlaşma və onlara töhfə vermək üçün bir platforma təqdim edir. Azərbaycan innovasiya mərkəzi kimi meydana çıxdığı üçün COP 29 ölkənin davamlı və texnoloji cəhətdən inkişaf etmiş gələcəyə doğru istiqamətinin formalaşmasında mərkəzi rol oynayır.

COP 29 vasitəsilə potensial investisiya imkanları Azərbaycana iddialı yaşıl inkişaf məqsədlərini konkret layihə və təşəbbüslərə çevirmək üçün mümkünlüklər təqdim edir. Konfrans davamlı inkişafın irəliləyişinə sadiq olan müxtəlif mənbələrdən beynəlxalq investisiyaların, qrantların və maliyyə vəsaitlərinin cəlb edilməsi üçün kanal rolunu oynayır. Bu maliyyə resursları Azərbaycanın ekoloji layihələrinin can damarına çevrilir, ölkəyə təmiz ətraf mühitə nail olmaq və yaşıl inkişafın təşviqinə yönəlmiş genişmiqyaslı təşəbbüsləri həyata keçirmək üçün güc verir. Bundan əlavə, COP 29 qlobal səhnədə Azərbaycanın ekoloji davamlılığa sadiqliyini nümayiş etdirməklə investisiya üçün katalizator rolunu oynayır. Konfransda iştirak edən beynəlxalq investorlar və maliyyə institutları Azərbaycanın yaşıl təşəbbüslərə sadiqliyinin, özəl və dövlət investisiyalarının cəlb edilməsi üçün əlverişli mühitin yaradılmasının şahidi olurlar. COP 29-un əməkdaşlıq xarakteri Azərbaycan və qlobal maraqlı tərəflər arasında tərəfdaşlığı təşviq edərək, ölkənin təmiz enerji və yaşıl inkişaf məqsədlərinə uyğun gələn layihələrin maliyyələşdirilməsi və həyata keçirilməsi üçün ortaq məsuliyyəti gücləndirir. Sözügedən tədbir vasitəsilə formalaşan potensial investisiya imkanları təkcə ətraf mühitin mühafizəsi ilə məhdudlaşmır. Azərbaycan bu dəstəkdən daha geniş sosial-iqtisadi inkişafı, o cümlədən işğaldan azad edilmiş ərazilərə bərpasında yaşıl enerjinin payının artırılması ilə bağlı təşəbbüsləri gücləndirmək üçün istifadə edə bilər. Azərbaycan beynəlxalq maliyyələşdirməni təmin etməklə, ətraf mühitin bərpasını işğaldan azad olunmuş rayonlarda iqtisadi canlanma ilə birləşdirərək çoxşaxəli problemləri həll edə bilər. COP 29 vasitəsilə əldə edilən maliyyə dəstəyi və investisiya Azərbaycanın təmiz ətraf mühitə və yaşıl inkişafa doğru səyahətində mühüm rol oynayır. Konfrans təkcə ekoloji təşəbbüslərin maliyyə mənbəyi kimi deyil, həm də ekoloji dayanıqlığın və sosial-iqtisadi rifahın bir-biri ilə əlaqəli xarakterini əks etdirən daha geniş iqtisadi inkişaf üçün əhəmiyyətli rol oynayır.

Yaşıl inkişafa vurğu eyni zamanda Azərbaycanın sosial-iqtisadi mənzərəsində transformativ dəyişikliklərə təkan verə biləcək imkanlar sahəsini açır. Əsas fürsət yaşıl inkişaf paradiqmasından innovasiyaya əsaslanan iqtisadi inkişaf üçün hərəkətverici qüvvə kimi istifadə etməkdir. Davamlı texnologiyalara və təcrübələrə strateji sərmayələr təkcə ekoloji məqsədlərə uyğun gəlmir, həm də Azərbaycanı yaşıl innovasiyalarda qabaqcıl ölkə kimi yerləşdirir. Bundan əlavə, yaşıl inkişafın təqibi iqtisadiyyatın diversifikasiyası üçün strateji bir yol təqdim edir. İnvestisiyaların bərpa olunan enerji, dayanıqlı kənd təsərrüfatı və eko-turizm kimi sektorlara yönəldilməsi təkcə ekoloji imperativlərə uyğun gəlmir, həm də davamlı və şaxələndirilmiş iqtisadiyyatı təşviq edir. İş yerlərinin yaradılması xüsusilə inkişaf edən bərpa olunan enerji sənayesi, ətraf mühitin mühafizəsi səyləri və davamlı təcrübələrin təbliği kimi yeni yaranan sektorlarda nəzərəçarpacaq bir nəticə kimi ortaya çıxır. Yekun olaraq, Azərbaycan ekoloji davamlılıq və iqtisadi artımın mürəkkəb qarşılıqlı əlaqəsini idarə edərkən, COP 29 sadəcə bir konfrans deyil, həm də məlumatlı qərarların qəbulu üçün platformaya çevrilir və ekoloji məsuliyyətin iqtisadi rifahla sıx əlaqədə olduğu gələcəyə doğru kursu müəyyənləşdirir.

Yekun olaraq qeyd edək ki, Azərbaycanın təmiz ətraf mühitə və yaşıl inkişafa sadiqliyi onun milli prioritetlərinin başında dayanır və davamlı gələcəyə doğru trayektoriyaya rəhbərlik edir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasına Tərəflərin 29-cu Konfransı (COP 29) qlobal əməkdaşlıq və bilik mübadiləsi üçün dinamik platforma təklif edərək, ölkənin bu istəklərinə nail olmaq yolunda bir dayaq nöqtəsi kimi meydana çıxır. Ekoloji siyasətin həyata keçirilməsində COP 29-un rolu böyükdür. Azərbaycan qabaqcıl beynəlxalq təcrübələri öz milli ekoloji prioritetlərinə inteqrasiya etməyə çalışdığı bir vaxtda konfrans ekoloji dayanıqlığı davamlı böyüyən, rəqabətədavamlı iqtisadiyyatla uzlaşdıran strategiyaların sinxronlaşdırılması üçün vacib rol oynayır. COP 29 tərəfindən dəstəklənən texnoloji mübadilə və innovasiya Azərbaycanı müasir innovasiyalar və rəqabətqabiliyyətli insan kapitalı üçün mərkəzə çevrilmək vizyonuna doğru aparır. Konfrans ideyaların, texnologiyaların və həllərin mərkəzinə çevrilərək, Azərbaycana yaşıl inkişafın əsasını qoyan qabaqcıl texnologiyalara müraciət etməyə imkan verir. Bu yeniliklərin milli strategiyalara inteqrasiyası Azərbaycanı davamlı təcrübələrə qlobal keçiddə qabaqcıl ölkə kimi yerləşdirir. COP 29 vasitəsilə əldə edilən potensial investisiya yaşıl inkişaf məqsədlərini icra edilə bilən layihələrə çevirmək üçün ortaya çıxır. Konfrans təkcə ekoloji təşəbbüsləri gücləndirmir, həm də daha geniş iqtisadi inkişafa, o cümlədən işğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpasında yaşıl həllərin istifadəsinə töhfə verən investisiyaların cəlb edilməsi ilə potensial maliyyə mənbəyi rolunu oynayır. Bununla belə, təmiz ətraf mühitə və yaşıl inkişafa nail olmağın da öz çətinlikləri mövcuddur. Ətraf mühitin mühafizəsi və iqtisadi artım arasında incə tarazlığın formalaşdırılması əsas prioritetlər arasındadır. Bu çətinliklərin arasında fürsətlər açılır. COP 29 innovasiyaya əsaslanan inkişaf üçün tramplin olur və Azərbaycanın davamlı texnologiyalara investisiyaları onu yaşıl innovasiyalar üzrə nümunə ölkə kimi çıxış edir. Bu kimi təşəbbüslər, Azərbaycanı ekoloji dayanıqlığın iqtisadi rifahla sıx əlaqədə olduğu gələcəyə istiqamətləndirən mayak rolunu oynayır. Ölkə davamlı ekoloji inkişafla bağlı qlobal müzakirələrdə fəal iştirak etdiyi üçün COP 29 Azərbaycanın daha təmiz, daha yaşıl və dayanıqlı iqtisadiyyata doğru irəliləməsinə dəstək verir.

Ramiq HEYDƏRLİ

Füzuli Hərbi prokurorunun böyük köməkçisi,

ədliyyə leytenantı