Avropa İttifaqı yeni immiqrasiya və sığınacaq qaydalarını qəbul edir
İllərlə davam edən müzakirələrdən sonra Avropa İttifaqı xarici sərhədlərin möhkəmləndirilməsini və üzv dövlətlər arasında məsuliyyətin bölüşdürülməsini özündə əks etdirən yeni immiqrasiya qaydalarını qəbul edib. Lakin bu qaydalar praktikada qaçqınlarla bağlı qanunlar və beynəlxalq insan haqları qanunlarından irəli gələn öhdəlikləri pozma riski daşıdığı səbəbi ilə tənqid edilib.Aİ Şurasından verilən açıqlamada Şuranın yeni Miqrasiya və Sığınacaq Müqaviləsini təsdiqlədiyi bildirilib.
Açıqlamada Belçikanın sığınacaq və miqrasiya naziri, AB-nin prezidenti olmuş Nikol de Moorun fikirlərinə yer verilib: "Bu yeni qaydalar Avropa sığınacaq sistemini daha təsirli edəcək və üzv dövlətlər arasında həmrəyliyi artıracaq. Aİ də qeyri-qanuni miqrasiyanın əsas səbəbləri ilə mübarizə aparmaq üçün üçüncü ölkələrlə əməkdaşlığı davam etdirəcək".
Seçki kampaniyalarının mühüm elementlərindən biri olan immiqrasiya və sığınacaq idarəsi ilə bağlı belə bir qərarın Avropa Parlamenti (AP) seçkilərinə 3 həftə qalmış verilməsi diqqət çəkib.
AP tərəfindən aprelin 10-da təsdiqlənən saziş Aİ-nin Rəsmi Jurnalında dərc edildikdən sonra qüvvəyə minəcək. Lakin bunun tətbiqi 2026-cı ildə başlaya bilər. Üzv dövlətlər 2 il ərzində öz milli qanunlarında sazişi qəbul etməlidirlər.
Miqrasiya və sığınacaq məsələsi hazırda 1990-cı ildə İrlandiyanın paytaxtında imzalanmış Dublin Konvensiyası ilə tənzimlənir. Müvafiq olaraq, qaçqınlar ilk gəldikləri ölkədə sığınacaq üçün müraciət etməli, sonra başqa AB ölkəsinə köçüblərsə, müraciət etdikləri ölkəyə göndərilməlidir.
Qeyri-qanuni miqrasiyanın idarə edilməsinə cavabdeh olan Aİ qurumu olaraq Komissiya, miqrasiya böhranından sonra funksionallığı müzakirə mövzusu olan Dublin Konvensiyasını əvəz etmək üçün bir sıra qanunvericilik təkliflərindən ibarət “Miqrasiya və Sığınacaq Müqaviləsi”ni hazırlayıb.
Aİ-nin xarici sərhədlərinin gücləndirilməsi, sığınacaq müraciətlərinin sürətləndirilməsi, müraciətləri rədd edilənlərin mənşə ölkələrinə qaytarılmasının sürətləndirilməsi və mənbə ölkələrlə əməkdaşlığın artırılması sazişin digər mühüm elementləri arasındadır.
Yeni qaydalara əsasən, sığınacaq axtaranlar Aİ-yə gəldikdən sonra bir neçə gün ərzində müəyyən ediləcək və onların təfərrüatları Aİ məlumat bazasında saxlanılacaq. Bu, bir insanın riskə səbəb olub-olmadığını və qalmalarına icazə verilib-verilməyəcəyini müəyyən edəcək.
Əgər bir ölkə çox yük daşıdığını düşünürsə, daha çox həmrəylik tələb edə bilər. Böhran vəziyyətlərində 27 üzv ölkənin hamısı birlikdə qərar verəcək.
Yeni razılaşma həmçinin insanların təhlükəsiz elan edildiyi təqdirdə mənşə və ya tranzit ölkələrə daha tez deportasiyasına imkan verəcək.
Beynəlxalq insan haqları təşkilatları Aİ-nin yeni immiqrasiya və sığınacaq qaydalarının sərhəd yoxlamalarının genişləndirilməsinə və miqrantların aylarla qəbul mərkəzlərində saxlanmasına yol aça biləcəyindən narahatdırlar.
Bundan əlavə, “fors-major” hallarında üzv ölkələrə müxtəlif istisnalar təqdim etdiyi üçün praktikada qaçqın hüququ və beynəlxalq insan hüquqları üzrə öhdəliklərin pozulması riskinə diqqət çəkilir.
Bildirilir ki, yeni qaydalar üçüncü ölkələrlə razılaşma yolu ilə Aİ-nin öz sərhədlərindən kənarda sərhəd nəzarəti həyata keçirməsi istiqamətində addım atmaq və qaçqınların müdafiəsi ilə bağlı Avropanın məsuliyyətindən yayınmaq deməkdir.
