Finss.az - Piylənmə, dünya miqyasında geniş yayılan və ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb olan bir vəziyyətdir.
Bu vÉ™ziyyÉ™t yalnız hÉ™yat keyfiyyÉ™tini zÉ™iflÉ™ndirmir, hÉ™m dÉ™ müxtÉ™lif xÉ™stÉ™liklÉ™rin – ÅŸÉ™kÉ™rli diabet, ürÉ™k-damar xÉ™stÉ™liklÉ™ri, artrit vÉ™ hÉ™tta onkologiya kimi ciddi xÉ™stÉ™liklÉ™rin inkiÅŸafına ÅŸÉ™rait yaradır. MÉ™hz buna görÉ™ dÉ™ alimlÉ™r, piylÉ™nmÉ™ ilÉ™ mübarizÉ™dÉ™ yeni yanaÅŸmaların tapılması üzÉ™rindÉ™ intensiv olaraq çalışırlar. Bu yaxınlarda, “Sirius” Elm vÉ™ Texnologiya Universitetinin alimlÉ™ri piylÉ™nmÉ™ ilÉ™ mübarizÉ™ üçün gen terapiyasına É™saslanan yeni bir metod patentləşdiriblÉ™r. Bu metod, tÉ™bii olaraq yaÄŸ yandıran bej piyinin istehsalını stimullaÅŸdıran PRDM16 adlı bir geni piy hüceyrÉ™lÉ™rinÉ™ daxil edÉ™rÉ™k piylÉ™nmÉ™nin qarşısını almağı hÉ™dÉ™flÉ™yir.
PRDM16 geni, təbiətdə orqanizmin yağ yandırma prosesini tənzimləyən mühüm bir komponentdir. Bu gen, adi ağ piy hüceyrələrini daha aktiv olan bej piyinə çevirmək qabiliyyətinə malikdir. Bej piy, orqanizmə əlavə kaloriləri yandırmaqda kömək edən xüsusi bir piy toxumasıdır. Ağ piy isə sadəcə enerji yığan bir toxumadır. PRDM16 geninin aktivləşdirilməsi, insan bədəninin daha çox kalori yandırmasına və piylərin daha sürətli şəkildə əriməsinə imkan verir.
“Sirius” Universitetinin alimlÉ™ri, bu genin piy hüceyrÉ™lÉ™rinÉ™ çatdırılması üçün xüsusi bir virus istifadÉ™ edirlÉ™r. Adeno-asosiasiyalı virusdan (AAV) istifadÉ™ edÉ™rÉ™k PRDM16 geni, birbaÅŸa piy hüceyrÉ™lÉ™rinÉ™ daxil edilir. Bu viruslar tÉ™hlükÉ™sizdir vÉ™ xÉ™stÉ™lik törÉ™tmirlÉ™r. Bununla yanaşı, onlar hüceyrÉ™lÉ™rin DNT-sinÉ™ inteqrasiya olmur, yÉ™ni genetik dÉ™yiÅŸikliklÉ™rÉ™ sÉ™bÉ™b olmur.
Girişdən sonra PRDM16 geni, piy hüceyrələrində yağ yandıran zülalların istehsalını aktivləşdirir. Bu, orqanizmin enerji sərf etməyə başlamasına, nəticə olaraq isə piylənmə ilə mübarizəyə kömək edir. Bu metod, fiziki yüklənmələr və qidalanma məhdudiyyətləri olan xəstələr üçün xüsusilə faydalıdır.
Tədqiqatçılar artıq siçanlar üzərində bu metodun effektivliyini sınaqdan keçiriblər və müsbət nəticələr əldə ediblər. Növbəti mərhələdə isə, alimlər bu metodun digər heyvan modellərində və insanlar üzərində sınaqlara keçməyi planlaşdırırlar. Gen terapiyasının tətbiqi, piylənmə ilə əlaqəli digər xəstəliklərin müalicəsi üçün yeni imkanlar aça bilər. Bu, xüsusən də fiziki fəaliyyətlə məhdudlaşan və qidalanma rejimində ciddi dəyişikliklərə getməsi mümkün olmayan insanlar üçün ümidverici bir yanaşmadır.
Bununla belə, gen terapiyasının klinik tətbiqinin genişləndirilməsi müəyyən çətinliklərə də səbəb ola bilər. Bu metodun insanlar üzərində tətbiq olunması üçün daha çox klinik tədqiqatlar və uzunmüddətli monitorinq tələb olunur. Bununla yanaşı, genetik müdaxilənin etik tərəfləri də müzakirə mövzusu ola bilər. Lakin gen terapiyasının piylənmə ilə mübarizədə uğurlu nəticələr verməsi, gələcəkdə bu metodun digər sahələrdə, məsələn, metabolik xəstəliklərin müalicəsində də tətbiqini mümkün edə bilər.
