Mahir Süleymanlı
Milli Məclisin deputatı
13-15 mart 2025-ci il tarixlərində keçirilən XII QlobalBakı Forumu bir daha sübut etdi ki, Bakı artıq sadəcəregion üçün deyil, bütövlükdə beynəlxalq ictimaiyyətüçün önəmli bir siyasi və intellektual platformayaçevrilib. “Dünya düzəninin yenidən düşünülməsi: Çağırışların fürsətə çevrilməsi” mövzusu ətrafındaaparılan müzakirələr qlobal miqyasda yarananmürəkkəb transformasiya proseslərinin, yenitəhlükəsizlik arxitekturasının və enerji siyasətindədəyişikliklərin dərin təhlilinə imkan yaradıb.
Prezident İlham Əliyev Forumda çıxışı zamanı bir neçəəsas strateji istiqamət üzrə mühüm mesajlar verib. Dövlətimizin başçısı yalnız bir ölkənin milli baxışlarınıəks etdirməklə kifayətlənməyib, eyni zamanda dünyanizamında dəyişikliklərə dair rasional və inklüzivyanaşmanı təklif edib. Bu çıxış həm daxili siyasətinsabitliyinə, həm də beynəlxalq əlaqələrin çoxşaxəliinkişafına əsaslanır.
Qlobal Bakı Forumu sadəcə konfrans formatında deyil, beynəlxalq tərəfdaşlıq və dialoq mədəniyyətinin yenimərhələsi kimi qəbul olunur. Azərbaycan Prezidentiçıxışında bu Forumun təşkilatçısı olan Nizami GəncəviBeynəlxalq Mərkəzinin rolunu xüsusi qeyd etdi. Mərkəzin yalnız intellektual resurs deyil, həm dəpraktik təşəbbüslərin təşviqçisi kimi çıxış etməsi onunbeynəlxalq nüfuzunu artırır. COP29 tədbirləriçərçivəsində Mərkəzin təşkil etdiyi 16 panel müzakirəsi, aktiv pavilyon fəaliyyəti və iştirakçılarınmüzakirələrə cəlbi onun qlobal ekoloji və enerjigündəliyində də fəal mövqe tutduğunu nümayiş etdirdi.
Cənab İlham Əliyevin çıxışında xüsusi yer tutanistiqamətlərdən biri enerji siyasəti və yaşıltransformasiya oldu. Azərbaycanın faydalı qazıntılarlazəngin olması faktı fonunda bərpaolunan enerjiyə keçidsiyasəti strateji məsuliyyət kimi təqdim olundu. Dövlətimizin başçısı qeyd etdi ki, 2030-cu ilə qədər 6.5 giqavat əlavə enerji gücü günəş, külək vəhidroresurslardan əldə olunacaq. Bu yanaşma təkcədaxili enerji balansını dəyişmək deyil, həm də ölkəninixrac portfelini genişləndirmək məqsədi daşıyır.
Burada məqsəd yalnız neft və qazla deyil, həm də yaşılenerji ilə dünya bazarlarında iştirak etməkdir. Bu isəhəm iqtisadi gəlirlərin diversifikasiyasına, həm dəbeynəlxalq reputasiyanın yüksəlməsinə xidmət edir. İmzalanmış müqavilələr və real investisiya layihələribu məqsədlərin reallaşmasına əsaslı zəmin yaradır.
Azərbaycanın hazırda 12 ölkəyə, əsasən Avropadövlətlərinə təbii qaz ixrac etməsi ölkənin enerjidiplomatiyasını real nəticəyə çevirmişdir. AvropaKomissiyasının Azərbaycanı “etibarlı tərəfdaş” kimitanıması bu siyasətin uğurunu sübut edir. Yeni enerjikabeli layihəsinin reallaşması isə Azərbaycanı Pan-Avropa enerji təhlükəsizliyində daha strateji oyunçuyaçevirəcək. Bu, sadəcə enerji tədarükü deyil, həm dəçoxtərəfli siyasi əməkdaşlığın mühüm dayağıdır.
Cənab İlham Əliyevin bildirib ki, təkcə enerjisərvətlərinin olması kifayət deyil: “Siz gərəkqonşularınızla, onların qonşuları ilə yaxşı münasibətdəolasınız ki, enerji, təhlükəsizlik və bağlantı layihələriniicra edə biləsiniz”. Bu fikirlər Azərbaycanın qonşuluqsiyasətinin və regional sabitliyə verdiyi töhfənin əsasfəlsəfəsini əks etdirir.
Dünya düzənində baş verən geosiyasi dəyişikliklər, xüsusilə də Asiya-Avropa ticarət əlaqələrində yenimarşrutlara ehtiyac Azərbaycanın tranzit-logistikaimkanlarını daha da ön plana çıxarır. Prezident İlham Əliyev qeyd etdi ki, son geosiyasi dəyişikliklərdən irəligələrək Azərbaycandan keçən yüklərin daşınmasıhəcmi kəskin şəkildə artmışdır. Bu artım təkcə mövcuddəmir yolları və liman infrastrukturunun yetərliliyi ilədeyil, həm də vaxtında görülmüş hazırlıq işləri iləəlaqədardır.
Hazırda əsas vəzifə bu buraxılış qabiliyyətiniartırmaqdır – limanların genişləndirilməsi, dəmiryollarının modernləşdirilməsi və gömrükprosedurlarının sürətləndirilməsi bu istiqamətdə atılankonkret addımlardır. Bu da öz növbəsindəAzərbaycanın regionun nəqliyyat qovşağınaçevrilməsini daha da sürətləndirir.
Pandemiya dövründə 80-dən çox ölkəyə göstərilənhumanitar və maliyyə yardımı Azərbaycanınbeynəlxalq sistemdə sosial məsuliyyət modelinəəsaslanan siyasətini nümayiş etdirdi. Dövlət başçısınınçıxışında qeyd edildiyi kimi, “Avropa tərəfdaşları iləfəal əlaqədə olaraq Qlobal Cənub ilə Qlobal Şimalarasında körpü salan tərəf kimi öz rolumuzu gördük. Düşünürəm ki, uğur qazandıq, çünki COP29 zamanıbir sıra mühüm məsələlər üzərində razılığa gəlməkasan deyildi”. Bu yanaşma, sadəcə diplomatikmünasibətlərin qurulması deyil, həm də beynəlxalqbalansın qorunmasına dəstəkdir.
Forumda səsləndirilən fikirlər göstərdi ki, çağdaşdünyada sabitliyin və tərəqqinin əsas yolu dialoq, qarşılıqlı hörmət və inklüziv yanaşmalardır. Prezidentİlham Əliyevin çıxışı bu istiqamətdə bir növkonseptual çərçivə rolunu oynadı. Bu, yeni dünyadüzənində siyasi tarazlıqların formalaşması, enerji vətəhlükəsizlik məsələlərində məsuliyyətli davranış vəçoxtərəfli əməkdaşlıq ruhudur.
XII Qlobal Bakı Forumu bu mənada sadəcə debatməkanı deyil, həm də strateji baxışların formalaşdığı, siyasi iradələrin birləşdiyi platforma kimi beynəlxalqsistemin inkişafına mühüm töhfə verir.
