"Trampın məqsədi təkcə müharibəni dayandırmaq deyil, həm də Rusiya ilə yeni strateji pakt bağlamaqdır..."
ABŞ administrasiyası Donald Trampın prezident postunda ilk 100 günü ərzində Ukraynada atəşkəsə nail olmaq üçün irəliləyiş əldə etməyə çalışır.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "The Economist" nəşri yazıb.
Amerikalı analitiklər hesab edir ki, Vladimir Putin və Vladimir Zelenski müharibənin dayandırılması ilə bağlı danışıqlara açıq ola bilər, lakin döyüş əməliyyatlarını dərhal dayandırmağa hazır deyil.
"Hazırda hər iki lider, çox güman ki, uzunmüddətli müharibənin risklərini uğursuz bir nizamlanma risklərindən daha az hesab edir", - Amerikanın 18 kəşfiyyat xidməti tərəfindən hazırlanmış illik təhdid qiymətləndirməsində deyilir.
Bu isə Trampın münaqişəni sürətlə başa çatdırmaq planlarını çətinləşdirir. Onun administrasiyası danışıqlarda əhəmiyyətli uğurlar qazandığını iddia etsə də, proses uzanmaqda davam edir və Rusiya yeni tələblər irəli sürür.
Atəşkəslə bağlı danışıqlar bunu açıq şəkildə nümayiş etdirir. Martın 11-də ABŞ və Ukrayna döyüşlərin dərhal 30 günlük dayandırılmasını təklif edib. Bir həftə sonra Rusiya bu təklifi yalnız enerji infrastrukturu və Qara dənizdə gəmiçiliyə hücumların dayandırılması ilə məhdudlaşdırıb.
Martın 25-də Ağ Ev "təhlükəsiz naviqasiya təminatı" ilə bağlı razılığın əldə olunduğunu elan edib, lakin Moskva dərhal bildirib ki, bu razılıq yalnız Rusiyanın dövlət bankının SWIFT sisteminə yenidən qoşulduqda qüvvəyə minə bilər. Avropa İttifaqı isə bunun yalnız Rusiyanın Ukraynadan tamamilə çıxmasından sonra mümkün olduğunu qeyd edib.
Hətta razılaşmalar qüvvəyə minsə belə, onların təsiri məhdud olacaq. Qərbin sanksiyaları artıq Rusiya ərzaq məhsulları və gübrələrinin ixracına mane olmur, üstəlik, Ukrayna öz dəniz dəhlizini müstəqil şəkildə açaraq Rusiya donanmasını sıxışdırıb. Ən yaxşı halda razılaşma gəmiçilik üçün sığorta tariflərini azaltmağa və hər iki tərəfin ixrac imkanlarını genişləndirməyə kömək edə bilər.
Ukrayna və Avropa rəsmiləri Tramp administrasiyasının real təminatlar almadan Rusiyaya güzəştə gedə biləcəyindən narahatdır. Ağ Evin bəyanatında artıq Rusiyaya "dünya kənd təsərrüfatı məhsulları və gübrə bazarına çıxışını bərpa etməyə, dəniz sığortası xərclərini azaltmağa və bu sahədə əməliyyatlar üçün limanlara və ödəniş sistemlərinə çıxışı genişləndirməyə yardım edəcəyi" vəd edilir.
Eyni zamanda, Kiyev müəyyən müddətə ABŞ-ın hərbi yardımından məhrum olur, halbuki Rusiya sanksiyaların yumşaldılması ilə bağlı təkliflər alır. Vaşinqtonda işğal edilmiş bəzi ərazilərin ilhaqının tanınması, Ukraynanın NATO-ya üzvlüyündən imtina etməsi və Rusiyaya müəyyən təhlükəsizlik zəmanətlərinin verilməsi müzakirə olunur.
Son müsahibələrindən birində Trampın Ukrayna məsələləri üzrə xüsusi nümayəndəsi Stiv Uitkoff bildirib ki, onun məqsədi təkcə müharibəni dayandırmaq deyil, həm də Rusiya ilə yeni strateji pakt bağlamaqdır. Bu pakt neft və qaz hasilatında, süni intellekt sahəsində və hətta İranla münasibətlərdə əməkdaşlığı nəzərdə tutur.
"Kim belə bir dünyanı görmək istəməz ki?" - o, Avropa ölkələrini Ukraynaya dəstək verdiklərinə görə tənqid edərək, bunu "Uinston Çörçill kimi görünməyə cəhd" adlandırıb.
Rusiya danışıqları uzadır
Rusiya administrasiyası Trampı Ukrayna və Avropanın narahatlıqlarını görməzdən gəlməyə və Kremlin maraqlarını nəzərə alan daha geniş bir razılaşma bağlamağa inandırmağa çalışır. Kiyev isə əksinə, Moskvadan qeyri-səmimi davranış nümayiş etdirdiyini sübut etməyə ümid edir ki, bu da ABŞ-ın mövqeyini dəyişə bilər.
Martın 25-də Tramp Putinin prosesi uzada biləcəyini qəbul etsə də, narahatlıq ifadə etməyib. "Bəlkə də onlar ləngiyir. Bilirsiniz, mən bu işlə illərlə məşğul olmuşam", - o, "Newsmax TV"-yə müsahibəsində deyib və əlavə edib ki, həm Rusiya, həm də Ukrayna "bunun bitməsini istəyir".
"Amerikalı rəsmilər Trampın vəzifədəki ilk 100 günündə atəşkəsə nail olmağı ümid edir. Lakin təhlükə ondadır ki, tələsik razılaşma Ukraynanın məğlubiyyəti və Rusiyaya güzəştlərlə nəticələnə bilər", - nəşr yazır.
Amerika kəşfiyyatına görə, Putin üçün vaxt udmaq üçün ciddi səbəblər var, çünki "cəbhədəki müsbət meyylər ona strateji səbr toplamağa imkan verir". Zelenski isə qorxur ki, pis bir razılaşma daxildə mənfi reaksiyaya və gələcəkdə yeni təhlükələrə səbəb ola bilər.
