Beynəlxalq ekspert: Bratislava Bakını iqtisadi-ticarət və investisiya sahəsində Cənubi Qafqazda əsas tərəfdaş hesab edir – MÜSAHİBƏ
Son illər Azərbaycan Cənubi və Mərkəzi Avropa ölkələri ilə iqtisadi əlaqələri xeyli intensivləşdirib. Həmin coğrafi ərazinin Bakı üçün prioriteti tamamilə aydındır: bu region Cənub Qaz Dəhlizi (CQD) layihəsi çərçivəsində uzunmüddətli ixrac strategiyasının əsasını təşkil edir, Azərbaycan neftinin alıcıları da bu bölgədə yerləşir. Rəsmi Bakının münasibətlərini strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə qaldırdığı yeni ölkə Slovakiyadır.
Ötən həftə Slovakiyanın Baş naziri Robert Fitso Azərbaycana uğurlu rəsmi səfər edib. Bu səfərin uğur dərəcəsini qiymətləndirmək üçün “nəticələr gözləntilərimi üstələdi” deyən Fitsonun sözlərini qeyd etmək kifayətdir. Səfər zamanı iki ölkə arasında əməkdaşlığın yaxın gələcəkdə inkişaf vektorunu daha çox əks etdirən bir sıra ikitərəfli sənədlər imzalanıb.
Mövzu ilə bağlı AZƏRTAC-ın suallarını slovakiyalı ekspert Jozef Hrabina cavablandırıb. Beynəlxalq ekspertlə müsahibəni təqdim edirik:
- Slovakiyanın Baş naziri Robert Fitso Azərbaycanda səfərdə olub. Bu səfərin nəticələrini necə qiymətləndirirsiniz? Səfər ölkələrimiz arasında ikitərəfli iqtisadi əlaqələrin inkişafına necə təsir edəcək?
- Baş nazir Robert Fitsonun ötən həftə Azərbaycana səfəri Slovakiyanın Azərbaycanla ikitərəfli əlaqələrin möhkəmləndirilməsində maraqlı olduğunu nümayiş etdirir. Bu səfər iki ölkə arasında, xüsusilə iqtisadi və strateji sektorlarda əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi üçün əhəmiyyətli potensiala malikdir. Səfər gələcək fəaliyyətlər üçün müsbət trayektoriyaya işarə edərək, qarşılıqlı əməkdaşlıq sahəsində yeni imkanlar yaradır. Slovakiyanın Baş nazirinin səfəri çərçivəsində Strateji Tərəfdaşlığa dair Birgə Bəyannamə imzalanıb. Bu isə ikitərəfli münasibətləri ən yüksək səviyyəyə qaldıran çox ciddi siyasi sənəddir. Bundan əlavə, Strateji Tərəfdaşlıq Bəyannaməsinin bəndləri təkcə iki ölkənin niyyətini əks etdirmir, həm də gələcək əməkdaşlığın perspektivlərini müəyyən edir. Səfər zamanı enerji sahəsində əməkdaşlıq da müzakirə olunub. Hazırda Azərbaycan təbii qazını 8 ölkəyə ixrac edir. Slovakiyanın doqquzuncu ölkə olmaq imkanı var.
- Robert Fitso qeyd edib ki, Slovakiya Qarabağda aparılan bərpa işlərində maraqlıdır, Slovakiya şirkətləri “ağıllı kənd” layihəsində iştirak edir. Bu barədə bizə ətraflı məlumat verə bilərsinizmi?
- Cənab Fitsonun Slovakiyanın Qarabağın yenidən qurulması səylərində, xüsusən də “ağıllı kənd” layihəsində iştirak etməkdə maraqlı olduğunu etiraf etməsi ölkənin regionda münaqişədən sonrakı yenidənqurma və davamlı inkişafın təşviqinə sadiqliyini vurğulayır. Slovakiya şirkətlərinin təşəbbüsü ilə həyata keçirilən “ağıllı kənd” layihəsi Qarabağda icmaların yenidən qurulması üçün innovativ texnologiyalar və müasir infrastrukturdan istifadə etmək məqsədi daşıyır. Bu, hər iki ölkənin iqtisadi artımı və sosial tərəqqini təşviq etmək məqsədlərinə uyğundur.
- Sizcə, ölkələrimiz arasında nəqliyyat sahəsində əməkdaşlığın perspektivləri necədir?
- Slovakiya ilə Azərbaycan arasında nəqliyyat sektorunda əməkdaşlığın, xüsusilə enerji mənbələrinin şaxələndirilməsi və regional əlaqələrin genişləndirilməsi fonunda böyük perspektivləri var. Slovakiyanın Avropada strateji yerləşməsi Azərbaycanın Avropa və Asiya arasında əsas nəqliyyat qovşağı kimi mövqeyi ilə birlikdə infrastrukturun inkişafı, logistika və ticarətin asanlaşdırılması sahəsində sinerji tərəfdaşlıq üçün imkanlar təklif edir. Bu sektorda birgə təşəbbüslər iqtisadi inteqrasiyanı gücləndirə və davamlı artımı təşviq edə bilər.
- Slovakiya ilə Azərbaycan arasında iqtisadi və investisiya əməkdaşlığının inkişafı üçün hansı əsas istiqamətləri daha perspektivli hesab edirsiniz?
- Slovakiya və Azərbaycan arasında iqtisadi və investisiya əməkdaşlığının inkişafı üçün əsas istiqamətlərə enerji, texnologiya, müdafiə və ticarət daxildir. Slovakiyanın Azərbaycandan qaz idxalına marağı Mərkəzi və Şərqi Avropada enerji təhlükəsizliyi və diversifikasiya səylərinə töhfə verməklə daha sıx enerji əməkdaşlığı potensialını vurğulayır. Bundan əlavə, müdafiə sənayesi, texnologiya transferi və ikitərəfli ticarət sahələrində əməkdaşlıq imkanları iqtisadi əlaqələri və qarşılıqlı rifahı daha da gücləndirə bilər. Eyni zamanda, Bratislava Bakını iqtisadi-ticarət, nəqliyyat, tranzit, investisiya, innovasiya və İT sahələrində əməkdaşlıq üçün Cənubi Qafqazda əsas tərəfdaş hesab edir. Slovakiya şirkətləri Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərində tikinti və yenidənqurma layihələrində podratçı qismində iştirak etməkdə maraqlıdırlar.
- İki ölkənin biznes dairələri regional iqtisadi inteqrasiyanın inkişafına necə töhfə verə bilər?
- Hər iki ölkənin biznes icmaları birgə müəssisələr, bilik mübadiləsi və bazarın genişləndirilməsi vasitəsilə regional iqtisadi inteqrasiyanın təşviqində əsas rol oynaya bilər. Birgə ticarət missiyaları, biznes forumlar və investisiya konfransları kimi təşəbbüslər Slovakiya və Azərbaycan biznesləri arasında sinerjini təşviq edərək, regionda innovasiya və iqtisadi diversifikasiyaya təkan verə bilər. Son 15 il ərzində bu sahədə çoxlu birgə tədbirlər təşkil olunub və hazırda Azərbaycanda yeddi Slovak şirkəti fəaliyyət göstərir. Eyni zamanda, iki ölkə arasında ticarət mübadiləsi çox kiçikdir və iki ölkənin potensialına uyğun gəlmir: onu təkcə məhsulların ixracı ilə deyil, həm də xidmətlər vasitəsilə genişləndirmək lazımdır. Ümumiyyətlə, yeni vektorlar nəzərə alınmaqla həm sənaye, kənd təsərrüfatı, həm də İT sektorunda əməkdaşlıq inkişaf edəcək.
- Bu il Azərbaycan genişmiqyaslı tədbirə - COP29-a ev sahibliyi edəcək. Bu baxımdan ölkələr arasında yaşıl əməkdaşlıqdan danışaq. Azərbaycan və Slovakiya yaşıl enerjinin inkişafı üçün öz resurslarından və texnologiyalarından necə istifadə edə bilərlər?
- Qalıq yanacaq istehsalçısı və ixracatçısı olan Azərbaycanda COP29-un keçirilməsi hökumətin iqlim dəyişikliyi ilə bağlı ciddi tədbirlər görmək strategiyasını nümayiş etdirir. Azərbaycanın digər ölkələrlə birgə aktual ekoloji problemləri həll etmək üçün böyük imkanları var. Azərbaycanda COP29 iqlim dəyişikliyinin azaldılmasına və yaşıl təcrübələrin təşviqinə yönəlmiş qlobal təşəbbüslərin təşviqində ölkənin fəal rolunu vurğulayır. Qarşıdan gələn COP29 konfransı konteksində Azərbaycan və Slovakiya yaşıl enerji sahəsində əməkdaşlığı inkişaf etdirmək üçün öz resurslarından və texnologiyalarından istifadə edə bilərlər. Bərpaolunan enerjinin inkişafı, texnologiya transferi və ətraf mühitin davamlılığı sahələrində birgə təşəbbüslər iqlim dəyişikliyinin azaldılmasına və davamlı inkişaf məqsədlərinə nail olunmasına kömək edə bilər. Daha yaşıl gələcəyə doğru imkanlarını birləşdirməklə hər iki ölkə beynəlxalq mövqelərini gücləndirə və iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üzrə qlobal səylərə töhfə verə bilərlər.
-Enerji təhlükəsizliyi Slovakiya və Azərbaycanın prioritetlərindən biridir. 2023-cü ilin aprelində Sofiyada imzalanan “Həmrəylik halqası” layihəsi Slovakiyaya hansı imkanlar verir?
- 2023-cü ilin aprelində Sofiyada imzalanmış “Həmrəylik halqası” (STRING) layihəsi Slovakiyada enerji təhlükəsizliyini və diversifikasiyasını yaxşılaşdırmaq üçün mühüm imkanlar açır. Bu təşəbbüs Azərbaycandan Avropaya təbii qaz idxalını artırmaq, Rusiyanın enerji təchizatından asılılığı azaltmaq və transsərhəd enerji infrastrukturunu gücləndirmək məqsədi daşıyır. Layihədə iştirak etməklə Slovakiya enerji davamlılığını yaxşılaşdıra, regional əməkdaşlığı inkişaf etdirə və daha geniş Avropanın enerji təhlükəsizliyi məqsədlərinə töhfə verə bilər.
Memorandum modernləşdirilmiş “Həmrəylik halqası” vasitəsilə Azərbaycandan Avropaya əlavə qaz həcmlərinin tədarükü üçün əməkdaşlıq sahələrini müəyyən edib. STRING sisteminin yaradılmasının təşəbbüskarı Bolqarıstan olub və bu layihədə iştirak edən bütün ölkələr, o cümlədən Slovakiya Azərbaycan qazının qəbulu və saxlanması üçün tutumlu yeraltı qaz anbarlarına və geniş boru kəmərləri şəbəkəsinə malikdir.
Mənbə: AZƏRTAC
