Dünyanın ən qədim insan dəfnləri Homo sapiens və Neandertalların mədəniyyət və texnologiya mübadiləsi apardıqlarını ortaya qoyur.
Hafta.az-ın “Nature Human Behaviour” jurnalında dünən dərc edilən araşdırmada İsrailin Şoham bölgəsi yaxınlığındakı Tinşemet mağarasında aşkar edilən hominin məzarları araşdırılıb.
Tapıntıları İsrailin digər bölgələrindəki eyni dövrə aid dəfnlərlə müqayisə edən tədqiqatçılar təəccüblü oxşarlıqlar aşkar ediblər. Alimlər deyirlər ki, təxminən 100 min il əvvələ aid dəfn yerləri dünyanın ən qədim qəbirləri sırasındadır.
Araşdırmada tədqiq edilən məzarlarda basdırılan insanların hansı insan növünə aid olduğu hələ müəyyən olunmayıb. Bununla belə, Orta Paleolit dövründə bölgədə ən azı üç hominin növünün yaşadığı və bunların arxaik Neandertal kimi insanlar, Neandertal və müasir insan (Homo sapiens) qrupları olduğu təxmin edilir.
Elm adamları bu qrupların İsrailin müxtəlif bölgələrindəki məzarlarının oxradan istifadə edilməsi, ölülərin qəbirə qoyulma üsulu, onların yanına heyvan sümükləri və bazalt çınqılları kimi əşyaların qoyulması kimi ortaq xüsusiyyətlərə malik olduğunu müşahidə ediblər.
Tədqiqatçılar Tinşemet mağarasındakı oxranın uzaq yerdən gətirildiyini və onun dəfn mərasimi çərçivəsində cəsədi bəzəmək üçün istifadə edildiyindən şübhələndiyini söyləyirlər.
Mağaradan tapılan daş alətlərin də digər bölgələrdəkinə bənzər şəkildə istehsal edildiyi müəyyənləşdirilib. Yerusəlim İvrit Universitetindən profrssor Yossi Zaydner həmmüəllifi olduğu araşdırma haqqında "Bu xüsusi daş alət istehsal texnologiyasını yalnız bu dövrdə görürük. Əvvəllər belə bir şey yox idi" deyir və əlavə edir: "Və bu, daha çox arxaik Homo sapiens xüsusiyyətlərinə və ya daha çox Neandertal xüsusiyyətlərinə malik olmasından asılı olmayaraq bütün saytlarda görünür".
Orta Paleolit dövrünün ortalarında Levantda yaşayan icmaların onlardan əvvəlki və sonrakı insanlardan əsasən auroch və at kimi iri ot yeyən heyvanları ovlamaqla fərqləndiyi də müşahidə edilib.
Alimlər hesab edirlər ki, dəfn mərasimləri və oxradan istifadə tarixdən əvvəlki insanlarda simvolik düşüncənin inkişafından xəbər verir və müxtəlif əhali arasında qarşılıqlı əlaqə mürəkkəb sosial davranış və ənənələrin yaranmasına səbəb olub.
Bölgəni mədəniyyətlərin qovuşduğu bir məkan olaraq görən Prof. "Bizim məlumatlarımız göstərir ki, insan əlaqələri və qrupların qarşılıqlı əlaqəsi tarix boyu mədəni və texnoloji innovasiyaların idarə edilməsində əsas rol oynayıb" dedi Zaidner.
Araşdırmanın digər müəllifi Tel-Əviv Universitetindən professor Esrail Herşkovitz də deyir: "Homo sapiens və neandertalların cütləşdiyini göstərən çoxlu genetik dəlil var, lakin biz daha da irəli gedərək onların daim məlumat paylaşmalarını təklif edirik".
Tinşemet mağarasında işlər davam etdikcə, onun qədim insan cəmiyyətlərinin qarşılıqlı əlaqəsi və inkişafına daha çox işıq salacağı gözlənilir.
